Het gebedenboek van Maria van Gelre: 600 jaar oud en nog steeds prachtig

Ik, Maria van Gelre. De hertogin en haar uitzonderlijke gebedenboek, gaat over een belangrijke kunstschat. De expositie vertelt ook het verhaal van een opmerkelijke vorstin. Toch maken de middeleeuwse miniaturen het meeste indruk.

Onvoorstelbaar dat deze kleine schilderingen 600 jaar oud zijn. Ze zijn maar 10 bij 10 centimeter en er is zo veel op te zien. Met een loep krijg je alle details mee: de klinknagels op het schild van een soldaat, de plooien in de jurk van de adellijke dame en de geschrokken uitdrukking op het gezicht van de heilige Paulus.

In vitrines in Museum Het Valkhof liggen de pagina's uit het 600 jaar oude boek. Zorgvuldig aangelicht en voor de bezoekers zijn er vergrootglazen beschikbaar. Twintig bladen en over zes weken twintig andere bladen. 

Hij wilde het handschrift toegankelijk maken voor publiek en meer weten van de relatief onbekende hertogin die als opdrachtgeefster een grote stempel op het boek zette. 

Mede dankzij de inspanningen van de Nijmeegse hoogleraar is er geld gekomen voor de restauratie van het gebedenboek en kunsthistorisch onderzoek. Bovendien is er nu een expositie in Museum Het Valkhof.

,,Deze expositie past bij ons'', zegt directeur Hedwig Saam. ,,We laten de middeleeuwse bloeiperiode van deze regio zien met een nieuw perspectief. Dat van een ambitieuze en wereldwijze vorstin. We hebben fantastische voorwerpen in bruikleen gekregen om haar leefwereld  te kunnen tonen.''

Dat gebeurt met beelden, handschriften, schilderijen, glas-in-loodramen, kledingstukken, sieraden, borduurwerk, een wandtapijt, de kaarsenkroon van de Walburgiskerk in Zutphen, allemaal gemaakt in de vroege jaren van de vijftiende eeuw. 

Museum Het Valkhof heeft veel werk gemaakt van de presentatie. Wanddecoraties geënt op motieven uit het gebedenboek, draperieën, tapijten, projecties van afbeeldingen uit het boek en een zorgvuldige belichting benadrukken de zeldzame stukken. 

Hoogtepunt blijft het gebedenboek. De afbeeldingen hebben een andere betekenis voor ons dan voor de gelovige middeleeuwers. Maar ze blijven prachtig. Zo ook de scherpe handschriften met rijkversierde initialen en randdecoraties. Vergeet vooral niet te letten op de drôlerieën, de speelse, kleine tekeningen in de kantlijn. Middeleeuwers waren niet alleen gelovig, ze hadden ook humor.