Op beelden die volgens de Gazet van Antwerpen dinsdagavond begonnen te circuleren in het misdaadmilieu, is te zien hoe gedetineerden in de overvolle gevangenis in de Begijnenstraat in Antwerpen een celgenoot folteren en verkrachten met een bezemsteel. Het slachtoffer is zwaar toegetakeld en naakt. De folteraars dwingen de man ook om een boterham met hun uitwerpselen op te eten.

Het slachtoffer van de folteringen, R. J., is in levensgevaar naar het ziekenhuis gebracht, nadat de gevangenis had ontdekt wat zich in de cel had afgespeeld. J. zou ook zware brandwonden hebben opgelopen. Zijn toestand is woensdagnamiddag nog steeds precair. Vooral de brandwonden veroorzaken een hoog risico op infectie. De medegedetineerden die hem mishandelden, noemden hem een pedofiel, maar volgens onze informatie zat de man vandaag in voorhechtenis wegens poging tot moord op de nieuwe vriend van zijn ex. Hij zou in het verleden wel al eens veroordeeld zijn voor zedenfeiten.

Schuldig verzuim

“De directie van het arresthuis in de Begijnenstraat in Antwerpen werd dinsdagavond in kennis gesteld van gruwelijke, weerzinwekkende feiten. De hulpdiensten zijn onmiddellijk ter plaatse geroepen. Het slachtoffer is opgenomen in het ziekenhuis en verkeert in levensgevaar”, zegt minister van Justitie Paul Van Tigchelt (Open VLD) in een persmededeling.

Wat de gerechtelijke kwalificaties zijn tegenover de celgenoten en wie welk aandeel heeft in deze volgens Van Tigchelt “zeer ernstige en mensonterende feiten”, moet blijken uit het onderzoek van het Antwerpse parket. Ook het Gevangeniswezen is een intern onderzoek gestart om na te gaan of alle geldende procedures correct werden toegepast.

Het parket heeft een onderzoeksrechter gevorderd voor feiten van onder meer moordpoging, verkrachting en foltering. Drie celgenoten worden gezien als de daders, twee anderen zouden schuldig verzuim hebben gepleegd door de man niet te helpen en de gruwel niet te melden. De vijf celgenoten werden gearresteerd, in de volgende fase zal de onderzoeksrechter oordelen over de aanhouding. Dat zou volgens VRT mogelijk woensdag nog gebeuren.

In een interne brief aan de staf en de vakbonden schrijft gevangenisdirectrice An Janssens dat ze nog nooit zo’n ernstig geval van geweld heeft meegemaakt onder gedetineerden. De vijf verdachte folteraars zijn verdeeld over andere cellen, in afwachting van het onderzoek. De cel waar het slachtoffer tot wel drie dagen lang werd gefolterd, is verzegeld voor sporenonderzoek.

Als beesten gestapeld

De folterpraktijken zouden voor de staking op zondag 10 maart begonnen zijn, maar tijdens en na de staking gewoon zijn voortgegaan zonder dat iemand iets opmerkte, of zonder dat iemand heeft ingegrepen. Kathleen Van De Vijver, directeur-generaal ad interim van het Gevangeniswezen, bevestigt dat er “een zeer ernstig geweldincident ten aanzien van een gedetineerde” plaatsvond, en dat het parket de zaak onderzoekt. “Het onderzoek loopt, en wij verlenen alle medewerking.”

De vakbonden gaven woensdagmiddag een persconferentie over de zaak die “alle verbeelding tart”. “Hoe kan zoiets gebeuren? Dat is de logische vraag”, zei Mario Heylen van de socialistische vakbond ACOD Antwerpen. “Dit is volledig te wijten aan de erbarmelijke, schandalige omstandigheden waarin het personeel moet werken met mensen die als beesten gestapeld worden. Het is een van de vele en tegelijk ook een van de gruwelijkste gevolgen van een mank justitiebeleid. Moeten er dan echt doden vallen?”

Volgens de vakbonden vonden de feiten plaats in een cel voor drie die met zes bezet was. “Een hond in een kennel heeft wettelijk meer recht op plaats dan een gedetineerde”, aldus nog Heylen. De feiten zouden aan het licht zijn gekomen door de beelden die circuleerden op sociale media, waarna cipiers en de gevangenisdirecteur de bewuste cel in gingen.

Volgens Heylen is bij zowel het gevangenispersoneel als de gedetineerden in Antwerpen de weerslag groot. “Onze mensen gaan met een zwaar gevoel naar huis vanavond. We waarschuwen hier al jaren voor. En de gedetineerden zullen vooral dankbaar zijn dat zij het niet waren.”

“Onder een deken”

“Een celdeur gaat op een normale dag zo’n twintig keer open”, aldus vakbondsman Robby De Kaey. “Drie keer appel, voedselbedeling, het lossen voor de wandeling, de bezoeken,… Als de deur geopend wordt en ze zitten met vier gezellig te kaarten aan tafel, wordt ervan uitgegaan dat er niets aan de hand is. Het slachtoffer werd hard afgeschermd voor het personeel. De man werd gedwongen om op zijn bed te blijven liggen onder een deken. Bij een appel is een teken van leven voldoende om de celdeur opnieuw te sluiten.”

N-VA-Kamerlid Sophie De Wit vorderde minister Van Tigchelt naar de Kamer om uitleg te geven. “Dit incident is het rechtstreekse gevolg van het jarenlange wanbeleid van de federale minister van Justitie”, aldus De Wit. “Het is onaanvaardbaar dat een gevangene drie dagen lang gefolterd kan worden voor iemand het opmerkt. Door de enorme overbevolking in onze gevangenissen kunnen cipiers hun essentiële taken niet naar behoren uitvoeren.” Van Tigchelt weigert echter de oorzaak van de feiten bij de overbevolking te zoeken: “Je zult vandaag mij nog geen conclusies horen trekken over dit incident. Ik wacht de resultaten van de twee onderzoeken af.”

Lees ook

 ‘Maand opgesloten, maand thuis’ moet overbevolking gevangenissen milderen