Dobre nawyki w cyfrowym świecie. Jak dbać o higienę cyfrową najmłodszych?
Internet, smartfony i komputery to rzeczy, które obecni dorośli poznawali stopniowo, ale dla ich dzieci to coś naturalnego. Przed rodzicami stoi wyzwanie w postaci pokazania dzieciom, jak efektywnie i bezpiecznie korzystać z elektronicznych gadżetów oraz dobrodziejstw internetu. Bardzo ważną rolę odgrywa tu szkoła, w której dzieci spędzają dużo czasu. Jak można zadbać o cyfrowy dobrostan najmłodszych?
Według badania "Brzdąc w sieci" z 2020 r. już w wieku 2 lat i 2 mies. dzieci mają pierwszy kontakt z nowymi technologiami, a do 6. roku życia co czwarte dziecko ma swój smartfon lub tablet. Niektórzy rodzice traktują te urządzenia jako narzędzie do kupienia sobie świętego spokoju, a dzieci uczą się nawyków korzystania z elektroniki od dorosłych.
– Transformacji cyfrowej nic już nie zatrzyma. Jeżeli patrzymy na życie społeczne, to widzimy, że działania dzieci i młodzieży, które kiedyś były pod blokiem, przeniosły się do świata wirtualnego. Młodzież, nawet jeśli jest obok siebie, komunikuje się za pomocą ekranów, co wpływa na to, że coraz trudniej jest im się ze sobą komunikować w realnym życiu, odczytywać emocje. Ma takie doświadczenia, patrząc na to, co robią rodzice, którzy często sami są uzależnieni od urządzeń ekranowych – skomentowała Iwona Krop-Machalica, Dyrektor Departamentu Wychowania i Profilaktyki w Ministerstwie Edukacji Narodowej.
Nowe technologie to także ogromne wyzwanie dla systemu edukacji. Choć rośnie liczba szkół, w których wykorzystuje się laptopy, tablety, smartfony i interaktywne tablice, to odpowiednie wychowanie cyfrowe nadal pozostaje dużym wyzwaniem. Dlatego właśnie Samsung jako odpowiedzialny producent urządzeń elektronicznych uruchomił program "Stacja Galaxy. Bezpieczne miejsce w sieci", który jest przeznaczony dla nauczycieli i rodziców. To zbiór narzędzi w postaci scenariuszy zajęć dla nauczycieli, kart pracy, poradników i gier edukacyjnych, dzięki którym dorośli pomogą dzieciom w nauce bezpiecznego poruszania się po wirtualnym świecie i zachowania równowagi pomiędzy środowiskiem cyfrowym i naturalnym.
– Cyfrowa higiena dziecka to bardzo szerokie pojęcie, ponieważ dotyczy nie tylko dziecka, ale również rodziców i nauczycieli. Za higienę cyfrową dziecka odpowiada nie tyle samo dziecko, ile my, dorośli – powiedziała Wioletta Krzyżanowska, Mazowiecka Kurator Oświaty. – W szkołach w całej Polsce podejmowanych jest bardzo dużo działań związanych z bezpieczeństwem w internecie. W każdej szkole organizuje się Dzień Bezpiecznego Internetu – dodała.
Połączenie światów
W ramach programu "Stacja Galaxy. Bezpieczne miejsce w sieci" nauczyciele mają dostęp do scenariuszy lekcji dla uczniów klas I-III. 13 marca w Szkole Podstawowej nr 234 im. Juliana Tuwima w Warszawie zorganizowano pokazową lekcję pt. "Ze smartfonem w kosmosie". Dzieci miały zadanie stworzyć smartfona, wyposażyć go w funkcje i aplikacje, które są im naprawdę potrzebne, a także dowiedziały się, jak i dlaczego należy go zabezpieczyć. W scenariuszu dla nauczyciela rozpisano poszczególne stacje i wskazano zagadnienia, jakie warto poruszyć przy każdej z nich. Całość odbyła się jednak bez wykorzystania technologii. Dzieci aktywnie uczestniczyły w zajęciach, odpowiadając na pytania związane z korzystaniem z internetu i smartfona, bezpieczeństwem w sieci oraz prywatnością.
– Jest to program bezpłatny i ogólnopolski. Jego celem jest kształtowanie odpowiedzialnej postawy dzieci i dorosłych w cyfrowym świecie. Dzieci będą zapraszane na angażujące warsztaty, na których będą wyposażane w wiedzę o bezpieczeństwie na podstawie scenariuszy lekcyjnych, które są przygotowywane wspólnie z nauczycielami – powiedziała Marta Trojanowska, liderka projektu "Stacja Galaxy. Bezpieczne miejsce w sieci" i Senior Marketing Manager w Samsung Electronics Polska.
Rozmowa to klucz do sukcesu
W 2023 r. Rzecznik Praw Dziecka przedstawił badanie "Dziennik codziennej aktywności dzieci i młodzieży", w którym wzięły udział m.in. dzieci w wieku od 7 do 9 lat. Wynika z niego, że 47 proc. najmłodszych zaczyna dzień od oglądania telewizji lub filmów na komputerze, wieczorem ten odsetek rośnie do 56 proc. Do tego 32 proc. deklaruje, że ogląda rano filmiki na telefonie, 19 proc. przegląda media społecznościowe, a 18 proc. sięga po gry komputerowe. Jednocześnie większość z nich robi to przez mniej niż godzinę.
– Bardzo ważne jest to, żeby z dziećmi być i towarzyszyć im, wprowadzając je do świata online, dawać dobry przykład higieny cyfrowej, czyli przede wszystkim będąc z dzieckiem, komentować rzeczy, które widzi. Spędzając z nim czas, należy dawać przykład, że nowe technologie są elementem życia, a nie całym życiem. Nie zapominajmy o tym, że nasz wspólny czas bez ekranu, spędzony na dworze, jest niezmiernie ważny. Dlatego higiena cyfrowa powinna być elementem każdej lekcji, każdej naszej rozmowy, żeby dziecko naturalnie ją przyjęło – doradzała Katarzyna Hernandez, Dyrektorka Zespołu Edukacji Cyfrowej i Bezpieczeństwa w Sieci z Biura Rzecznika Praw Dziecka.
– Wiemy z badań, że połowa dzieci mówi o tym, że w ich domach nie funkcjonują żadne zasady dotyczące korzystania z nowych mediów. Jedna czwarta dzieci twierdzi, że w ogóle nie rozmawiają z rodzicami na temat tego, co robią w sieci – dodał Szymon Wójcik, Koordynator Zespołu Badawczego, Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę. – Pouczanie na temat tego, czego nie wolno, niekoniecznie przyniesie oczekiwany efekt – podsumował.
Dzieci deklarują, że chcą rozmawiać z dorosłymi na temat zasad korzystania z urządzeń elektronicznych, a nawet ustalić, z jakich aplikacji mogą lub powinny korzystać. Jednak odsetek dorosłych, którzy decydują się na takie działania, pozostaje niewielki. Dlatego w ramach programu "Stacja Galaxy. Bezpieczne miejsce w sieci" są też dostępne materiały dla rodziców. Mogą oni również liczyć na wsparcie ekspertów, warsztaty i webinary z trenerkami i trenerami edukacji cyfrowej oraz wymianę pomysłów z innymi rodzicami.
– Samsung to producent urządzeń mobilnych, który rozpoznaje swoją odpowiedzialność w tym świecie, a także wyzwania, które stoją przed dziećmi i ich rodzicami, którzy wkraczają w bardzo szybkim tempie w tę sferę i borykają się z różnymi problemami. Albo nie wiedzą, jak tłumaczyć pewne zjawiska, albo po prostu potrzebują narzędzi, by w sposób zrozumiały i angażujący dla dzieci móc te tematy z nimi poruszać – dodała Marta Trojanowska.
Nauka przez zabawę
Częścią programu jest też gra "Stacja Galaxy", która została stworzona wspólnie z nauczycielami na platformie Roblox. To atrakcyjna forma poznawania i przyswajania zdrowych nawyków dotyczących korzystania z sieci i urządzeń elektronicznych. Główni bohaterowie – Netka, Weber i Kapitan Knox wyjaśnią dzieciom, czym jest spam, scam, fejk czy clickbait. Najmłodsi poznają też zasady netykiety, nauczą się tworzyć silne hasła, rozpoznawać bezpieczne strony i godne zaufania aplikacje.
– Istnieje cała kategoria gier edukacyjnych, gdzie poprzez zabawę można się uczyć. Nauka przez zabawę jest jednym z najlepszych sposobów przyswajania wiedzy. W projekcie "Stacja Galaxy" aspekt edukacyjny jest kluczowy. To edukacja jest na pierwszym miejscu, a rozrywka idzie z nią w parze – powiedział Aleksander Gręziak, Head of Gaming & Esport w Game Changer.
Rodzice mogą też korzystać z wersji dla nauczycieli, gdzie na zamkniętym serwerze sami kontrolują, jakie elementy rozgrywki są dostępne i jakie plansze edukacyjne mają być wyświetlane. Na serwerze gry może znajdować się nieograniczona liczba osób, więc można urządzić wspólną i bezpieczną zabawę dla całej klasy.
Do programu "Stacja Galaxy. Bezpieczne miejsce w sieci" przystąpiło już ponad 170 szkół z całej Polski, a szkoleniem przygotowującym do prowadzenia zajęć w szkołach z dziećmi klas I-III objęto ok. 1,5 tys. nauczycieli. Na zakończenie każda placówka otrzyma stosowny certyfikat. Dla 10 najbardziej aktywnych szkół, które wezmą udział w konkursie "Aktywna Stacja Galaxy”, przygotowano atrakcyjne nagrody w postaci elementów wyposażenia klasy: zestawów składających się z 15 tabletów Tab S9 FE oraz interaktywnego flipcharta Samsung Flip 2. Konkurs trwa do 10 maja i warunkiem wzięcia udziału jest rejestracja w programie na stronie www.stacjagalaxy.pl.