• W latach 2021-2050 – skumulowana liczba termomodernizacji (w każdym budynku w tym okresie może być kilka termomodernizacji) zostało zaplanowanych około 7,5 mln termomodernizacji ogółem, przy czym: w latach 2021-2030 – 2,4 mln; 2031-2040 – 2,7 mln; 2041–2050 – 2,4 mln.
  • Zgodnie z KPEiK do 2027 r. zmodernizowane zostaną wszystkie budynki charakteryzujące się wskaźnikiem energii pierwotnej budynku (EP) większym niż 330 kWh/(m2·rok).
  • Głównym priorytetem mającym zmniejszyć zużycie energii przez budynki i domy oraz poprawić jakość powietrza w Polsce jest właśnie wycofanie węgla z gospodarstw domowych i termomodernizacja.
  • Jak czytamy w KPEiK zgodnie z pomatowieniami nowej dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (EPBD) – wszystkie nowe budynki będą musiały być wznoszone w jeszcze wyższym standardzie energetycznym, w ramach którego od 2030 r. wznoszone będą jedynie budynki bezemisyjne.

12 marca br., została na nowo zrewidowana i uchwalona unijna dyrektywa EPBD, która wprowadzi rewolucję w ogrzewaniu i budowaniu bezemisyjnych budynków i domów. Tymczasem za trendami wyznaczanymi w EPBD podąża aktualizowany Krajowy plan w dziedzinie energii i klimatu (KPEiK), a opracowany przez ekspertów MKiŚ.

Pomimo że MKiŚ zaprezentowało wstępną wersję aktualizacji KPEiK, to znajdziemy w niej szereg rozwiązań, które są wzorowane na przepisach zawartych w dyrektywie EPBD. Nic w tym dziwnego, że MKiŚ ewidentnie próbuje dostosować normy i plany do tych europejskich. 

W jaki sposób te plan będą realizowane? Poprzez wprowadzenia scenariusza renowacji, który ma przyspieszyć budowę obiektów i domów bezemisyjnych, o podwyższonej charakterystyce energetycznej i wolnych od ogrzewania węglem i ekogroszkiem.

KPEiK podąża za długoterminową strategią renowacji budynków z EPBD

Zgodnie z art. 2a dyrektywy 2010/31/UE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (tzw. dyrektywa EPBD, podlegająca aktualnie rewizji) państwa członkowskie UE powinny opracować długoterminowe strategie renowacji budynków. 

MKiŚ opracował swoją strategię i dokumentację, które miały formę uzupełnienia KPEiK.

Polska długoterminowa strategia renowacji budynków została przedłożona Komisji Europejskiej w 2022 r. KPEiK określa działania, mające prowadzić do osiągnięcia wysokiej efektywności energetycznej i niskoemisyjności budynków w Polsce w perspektywie 2050 r., które będą zgodnie z dyrektywą EPBD i Fit Fot 55.

Jak podaje MKiŚ realizacja zamierzonego celu niesie za sobą m.in. poprawę charakterystyki energetycznej budynków, wpłynie pozytywnie na jakość powietrza poprzez zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych do atmosfery, a także pozytywnie wpłynie na generowanie nowych miejsc pracy związanych z przeprowadzeniem termomodernizacji obiektów budowlanych.

Harmonogram kompleksowej termomodernizacji budynków do 2030 r. Co dalej?

MKiŚ po analizie kosztów i efektów przyjęło scenariusz, który przewiduje powszechną płytką termomodernizację ze stopniowym upowszechnianiem głębokiej, bardziej kompleksowej  termomodernizacji w perspektywie do 2030 r.

Jak czytamy w KPEiK, płytka termomodernizacja polega przede wszystkim na wymianie wysokoemisyjnego źródła ciepła, jakim jest np. kocioł na węgiel tzw. kopciuch, na ekologiczne urządzenie.

Z kolei jak czytamy dalej w KPEiK, głęboka termomodernizacja wiąże się z koniecznością dodatkowych działań, takich jak ocieplenie budynku, wymiana okien czy zamontowanie ekologicznego źródła ciepła. Ocena efektywności ekonomicznej płytkiej i głębokiej termomodernizacji potwierdza, że w obecnych warunkach rynkowych termomodernizacja jest opłacalna w znacznej części budynków zarówno niemieszkalnych jak mieszkalnych już istniejących.

Jak najbardziej te definicje wpisują się w rewidowaną dyrektywę EPBD, która wprowadza pojęcie głębokiej renowacji, w której mieści się definicja głębokiej termomodernizacji.

Nowa dyrektywa EPBD zakłada, że do 2030 r. państwa członkowskie zmodernizują 16% budynków niemieszkalnych o najgorszej charakterystyce energetycznej. Jednak w dalszej kolejności trzeba będzie modernizować budynki mieszkalne i domy. Właściwie EPBD wskazuje w art. 8 i 9 że budynki mieszkalne już istniejące mają przejść taką samą fale termomodernizacji jak budynki niemieszkalne. 

W planowaniu krajowej fali renowacji trzeba mieć również na względzie prawa rynkowe – zbyt duże krajowe tempo renowacji będzie powodować nieuzasadnione wzrosty cen materiałów i usług, jak również może być obarczone nierzetelnością wykonania czytamy w KPEiK:

Celem w zakresie redukcji zapotrzebowania na energię istniejących budynków jest wykonanie 7,5 mln termomodernizacji do 2050 r., przy czym priorytetem jest eliminowanie wykorzystania węgla w budynkach mieszkalnych.

W KPEiK jasno i precyzyjnie określono oczekiwane szczegółowe efekty wdrażanego scenariusza renowacji:

  • Do 2027 r. zmodernizowane zostaną wszystkie budynki charakteryzujące się wskaźnikiem energii pierwotnej budynku (EP) większym niż 330 kWh/(m2·rok);
  • do 2035 r. budynki charakteryzujące się wskaźnikiem EP większym niż 230 kWh/(m2·rok);
  • z kolei w 2045 r. wszystkie budynki będą miały wskaźnik EP nie większy niż 150 kWh/(m2·rok);
  • do 2050 r. – 65% budynków osiągnie wskaźnik EP nie większy niż 50 kWh/(mrok), 22% – od 50 do 90 kWh/(m2·rok), pozostałe 13% budynków, których z przyczyn technicznych bądź ekonomicznych nie da się tak głęboko zmodernizować, osiągną wskaźnik EP w przedziale 90-150 kWh/(m2·rok).

W latach 2021-2050 termomodernizacji zostanie poddanych 751 tys. budynków, przy czym do 2030 r. – 236 tys. budynków, w latach 2030–2040 – 271 tys., 2040–2050 – 244 tys.

W latach 2021-2050 – skumulowana liczba termomodernizacji (w każdym budynku przez tym okresie może być kilka termomodernizacji) zostało zaplanowanych około 7,5 mln termomodernizacji ogółem, przy czym: w latach 2021-2030 – 2,4 mln; 2031-2040 – 2,7 mln; 2041–2050 – 2,4 mln.

- Ogółem, opłacalna pod względem ekonomicznym termomodernizacja potencjalnie pozwala na uzyskanie redukcji emisji CO2 o ponad 37 mln ton rocznie, co stanowi ok. 10% całkowitej rocznej emisji gazów cieplarnianych w Polsce. oraz na uzyskanie sumarycznych oszczędności energii końcowej we wszystkich budynkach mieszkalnych sięgającej 147 TWh - czytamy w KPEiK

MKiŚ przyjęto, że 10 lat to maksymalny prosty czas zwrotu inwestycji dla głębokiej termomodernizacji w budynkach o złym standardzie energetycznym w oparciu o własne źródło ciepła wobec braku dostępu do sieci ciepłowniczej. 

Jak będą realizowane te ambitne cele dotyczące gruntownej, głębokiej termomodernizacji budynków?

Wycofanie węgla z gospodarstw domowych i termomodernizacja budynków

Głównym priorytetem mającym zmniejszyć zużycie energii przez budynki i domy oraz  poprawić jakość powietrza w Polsce jest właśnie wycofanie węgla z gospodarstw domowych i termomodernizacja.

W KPEiK zakłada się, że udział głębokiej termomodernizacji w prowadzonych działaniach będzie stopniowo rósł przy jednoczesnym stosowaniu etapowej termomodernizacji pozostałych budynków.

Działania, a także środki wsparcia będą ukierunkowane na to, aby zapewnić średnie roczne tempo termomodernizacji na poziomie ok. 3,8%, przy czym termomodernizacja do poziomu EP nie większego niż  50 kWh/(m2·rok) będzie dominującym rozwiązaniem dopiero po 2035 r., co powinno zapewnić wystarczający czas do zbudowania odpowiednich kompetencji i potencjału wśród dostawców niezbędnych rozwiązań technologicznych - czytamy w KPEiK.

Jak dodają autorzy KPEiK, usunięcie przeszkód utrudniających działania w tym sektorze i zapewnienie wsparcia finansowego na rzecz niezbędnych początkowych inwestycji, jak również w szczególności wobec najbardziej energochłonnych budynków, przy jednoczesnym priorytetowym potraktowaniu najbardziej opłacalnych renowacji i działań na rzecz zwalczania ubóstwa energetycznego, znajdzie odzwierciedlenie w planowanych do podjęcia przez Polskę działaniach.

Bezemisyjne budownictwo już od 2030 r., zgodnie z dyrektywą EPBD

Jak czytamy w KPEiK zgodnie z pomatowieniami  nowej dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (EPBD) – wszystkie nowe budynki będą musiały być wznoszone w jeszcze wyższym standardzie energetycznym, w ramach którego od 2030 r. wznoszone będą jedynie budynki bezemisyjne.  

Zgodnie z postanowieniami nowej dyrektywy EPBD będą budynkami niewymagającymi w ogóle lub wymagające bardzo małej ilości energii, niegenerującymi bezpośrednio na miejscu żadnych emisji CO2 z paliw kopalnych i niegenerującymi żadnych operacyjnych emisji gazów cieplarnianych, lub generującymi bardzo małe ilości operacyjnych takich emisji - czytamy w KPEiK.

Pamiętajmy że  zgodnie z zrewidowaną dyrektywą EPBD„ energia ze źródeł odnawialnych” oznacza energię pochodzącą z niekopalnych źródeł odnawialnych, a mianowicie:

  • energię wiatru, energię promieniowania słonecznego (energię słoneczną termiczną i energię fotowoltaiczną);
  • energię geotermalną;
  • energię otoczenia, energię pływów, fal;
  • inne rodzaje niebieskiej energii;
  • energię wodną;
  • energię  z biomasy (drewno, pellet);
  • gazu pochodzącego z wysypisk śmieci;
  • gazu składowiskowego;
  • gazu z oczyszczalni ścieków i ze źródeł biologicznych (biogazu).

Zgodnie z powyższą informacją biomasa w tym drewno kominkowe i pellet są uznawane za odnawialne źródła energii w przeciwieństwie do węgla, ekogroszku czy oleju opałowego oraz wydobywanego gazu ziemnego.

W KPEiK dopuszczono niewielką emisję budynków bezemisyjnych jedynie przy podłączaniu takowych budynków do efektywnych energetycznie systemów ciepłowniczych lub jeszcze szerszego wykorzystania OZE.

W ramach wykorzystania OZE, jako warunek podstawowy – jeżeli jest to odpowiednie pod względem technicznym oraz wykonalne z ekonomicznego i funkcjonalnego punktu widzenia – wprowadzony zostanie nakaz stosowania instalacji wykorzystujących energię słoneczną do zasilania budynków w energię.

Celem w zakresie zapotrzebowania na energię przez nowe budynki jest zapewnienie, aby od 1 stycznia 2030 r. wszystkie nowe budynki budowane w Polsce były bezemisyjne, a w przypadku budynków zajmowanych przez urzędy organów publicznych od 1 stycznia 2028 r. - czytamy w KPEiK.