Dyscyplina wizualna
Zdyscyplinowana struktura porządkująca informacje, siatka geometryczna i wygląd gazety były wyróżnikami tygodnika literacko-społecznego "Literatura", za którego opracowanie graficzne odpowiedzialni byli Elżbieta Strzałecka i Bohdan Żochowski. Periodyk wychodził w latach 1972-1981. W przeciwieństwie do swobodnego i zmiennego "Ty i Ja", w "Literaturze" graficy postawili na czytelną organizację informacji i ograniczone środki wyrazu. Typografia w tytulariach wciąż była bardzo ekspresyjna, przypominała XIX-wieczne afisze składane za pomocą fantazyjnych liter odbijanych z drewnianych czcionek. Projektanci sprawnie integrowali typografię z fotografią, konsekwentnie stosowali kolor pomarańczowy do wyróżnień i umiejętnie używali mocnej czerni blokowego pisma. Wprowadzili także kilka bardzo nowoczesnych rozwiązań, takich jak leady umieszczone ponad winietą. W 1975 roku Żochowski wprowadził do tytułów zaprojektowany przez siebie, utrzymany w stylu pop krój Glow-Worm, przypominający — jak sama nazwa wskazuje — błyszczące larwy, żelki lub podłużne balony. Wśród współpracowników "Literatury" znaleźli się niegdysiejsi twórcy okładek w "Ty i Ja": Henryk Tomaszewski, który proponował wariacje na temat tekstu i litery, czy Andrzej Dudziński. Strzałecka i Żochowski współpracowali z "Literaturą" do 1975 r., potem gazetę projektowali kolejno Marek Goebel i Andrzej Damięcki.
Po zakończeniu tej współpracy graficy poświęcili się m. in. tworzeniu efemerycznego nieregularnika science-fiction "Alfa", którego byli współwydawcami i projektantami w latach 1976-85. Było to czasopismo poświęcone komiksowi, w którym publikował m. in. Grzegorz Rosiński. Ukazało się jedynie siedem numerów periodyku.
Racjonalne, zdyscyplinowane i systemowe podejście do projektowania prasowego prezentował Krzysztof Lenk, twórca projektu m. in. czasopisma "Perspektywy", które zastąpiło magazyn "Świat". Tygodnik cechowała elastyczna struktura typograficzna przy zachowaniu wizualnej spójności tytułu. Lenk odpowiedzialny był także za layout miesięcznika popularnonaukowego "Problemy", który — jak twierdził sam projektant — stanowił "samopowtarzającą się strukturę typograficzną".
Projektowanie prasowe w powojennej Polsce przeszło drogę od fotomontażu w stylu przedwojennym, kontynuacji stylu wizualnego magazynów koncernu IKC, przez rysunkową swobodę i opartą na kolażu fantazję w czasie odwilży, która współistniała z charakterystyczną dla Polski wersją nowoczesności, formalnie opartej na wzorach szwajcarskich, lecz cechującej się swobodą i zaangażowaniem w budowę lepszego świata, by w latach 70. przejść na stronę projektowania racjonalnego, opartego na siatce i podporządkowanego rygorom prezentowania złożonych informacji.
Bibliografia:
D. Crowley, "Applied fantastic (on the Polish Women's League magazine "Ty iJa""), "Dot DotDot" 9/2015.
A. Grabowska-Konwent, "Józef Mroszczak" [w:]
"Piękni XX-wieczni. Polscy projektanci graficy", red. J. Mrowczyk, Kraków 2017.
A. Grabowska-Konwent, "Roman Cieślewicz" [w:] "Piękni XX-wieczni. Polscy projektanci graficy", red. J. Mrowczyk, Kraków 2017.
J. Mrowczyk, "Krzysztof Lenk" [w:] "Piękni XX-wieczni. Polscy projektanci graficy", red. J. Mrowczyk, Kraków 2017.
"Roman Cieślewicz o sobie, o miejscach, o ludziach", red. Z. Schubert [w:] "Roman Cieślewicz 1930-1996", katalog wystawy, red. A. Grabowska-Konwent, Muzeum Narodowe w Poznaniu, Poznań 2006.
E. Satalecka, Elżbieta Strzałecka, "Bohdan Żochowski" [w:] "Piękni XX-wieczni. Polscy projektanci graficy", red. J. Mrowczyk, Kraków 2017.
A. Szewczyk, "Romantyczny funkcjonalista. Projektowanie wydawnicze Wojciecha Zamecznika", "Szum", 8.03.2019, https://magazynszum.pl/romantyczny-funkcjonalista-projektowanie-wydawnicze-wojciecha-zamecznika/, dostęp: 11.11.2019.
A. Szydłowska, "Paryż domowym sposobem. O kreowaniu stylu życia w czasopismach PRL", Warszawa 2019.