Umowa o handlu i współpracy między UE a Zjednoczonym Królestwem

STRESZCZENIE DOKUMENTÓW:

Umowa o handlu i współpracy między Unią Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej, z jednej strony, a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, z drugiej strony

Umowa między Unią Europejską a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w sprawie procedur bezpieczeństwa na potrzeby wymiany i ochrony informacji niejawnych

Decyzja (UE) 2020/2252 w sprawie podpisania, w imieniu Unii, Umowy o handlu i współpracy między UE a Zjednoczonym Królestwem oraz Umowy w sprawie procedur bezpieczeństwa na potrzeby wymiany i ochrony informacji niejawnych

Decyzja (Euratom) 2020/2253 w sprawie zatwierdzenia zawarcia Umowy między rządem Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej a Europejską Wspólnotą Energii Atomowej o współpracy w zakresie bezpiecznego i pokojowego wykorzystania energii jądrowej oraz zawarcia Umowy o handlu i współpracy

Deklaracje, o których mowa w decyzji Rady w sprawie zawarcia w imieniu Unii Umowy o handlu i współpracy oraz Umowy w sprawie procedur bezpieczeństwa na potrzeby wymiany i ochrony informacji niejawnych

Decyzja (UE) 2021/689 w sprawie zawarcia w imieniu Unii Umowy o handlu i współpracy między Unią Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej, z jednej strony, a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, z drugiej strony, oraz Umowy między Unią Europejską a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w sprawie procedur bezpieczeństwa na potrzeby wymiany i ochrony informacji niejawnych

Zawiadomienie dotyczące wejścia w życie Umowy o handlu i współpracy między UE a Zjednoczonym Królestwem oraz Umowy w sprawie procedur bezpieczeństwa na potrzeby wymiany i ochrony informacji niejawnych

JAKIE SĄ CELE UMÓW, DEKLARACJI I DECYZJI?

• Decyzje dotyczą podpisania i stosowania umowy o wolnym handlu między Zjednoczonym Królestwem a UE i jej państwami członkowskimi.
• Umowa ma szerszy zakres niż tradycyjna umowa o wolnym handlu i stanowi solidną podstawę dla utrzymania przyjaźni i współpracy w przyszłości. Odzwierciedla ona fakt wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z unijnego systemu wspólnych zasad, nadzoru i mechanizmów egzekwowania oraz rezygnację tego państwa z korzyści związanych z jednolitym rynkiem UE.
• Deklaracje określają uzgodnione przez obie strony decyzje polityczne dotyczące kilku konkretnych kwestii i obszarów polityki.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Umowa składa się z 7 części, do których dołączono 3 protokoły i ponad 600 stron załączników.

Część 1: Postanowienia wspólne i instytucjonalne

Ta część wyszczególnia cele umowy i zasady dotyczące umów uzupełniających między stronami oraz ustanawia strukturę instytucji, obejmującą komitety i grupy robocze Rady Partnerstwa mające zapewniać należyte funkcjonowanie umowy.

Część 2: Handel, transport, rybołówstwo i inne uzgodnienia

Tę część podzielono na kilka sekcji:

1. Handel – ta sekcja dotyczy kilku obszarów, w tym:

• handlu towarami – w tym umowy dotyczącej zerowych taryf lub zerowych kontyngentów na towary będące przedmiotem handlu, wzajemnego uznawania programów zaufanych przedsiębiorców, a także reguł pochodzenia;
• usług i inwestycji – w tym umowy dotyczącej równego traktowania dostawców usług i inwestorów z UE w Zjednoczonym Królestwie i vice versa;
• handlu cyfrowego – w tym wyeliminowania nieuzasadnionych barier w handlu cyfrowym, co obejmuje zakaz wprowadzania wymogu lokalizacji danych, z jednoczesnym zachowaniem zgodności z przepisami o ochronie danych;
• energii – w tym gwarancji bezpieczeństwa dostaw energii, współpracy w zakresie energetyki morskiej na Morzu Północnym, wykonalnych zobowiązań dotyczących realizacji porozumienia paryskiego oraz zasady nieobniżania poziomów ochrony klimatu i opłat za emisję dwutlenku węgla;
• równych warunków działania na rzecz otwartej i uczciwej konkurencji oraz zrównoważonego rozwoju.

2. Lotnictwo – umowa obejmuje:

• nieograniczony transport bezpośredni między lotniskami w UE i Zjednoczonym Królestwie;
• współpracę w zakresie bezpieczeństwa lotniczego, ochrony lotnictwa i zarządzania ruchem lotniczym;
• przepisy dotyczące obsługi naziemnej i przydzielania czasu na start lub lądowanie (brak dyskryminacji i dostęp) oraz praw pasażerów.

3. Transport drogowy – umowa obejmuje:

• nieograniczony, bezpośredni dostęp dla przewoźników przewożących ładunki między UE i Zjednoczonym Królestwem oraz pełne prawa do tranzytu przez terytoria obu stron;
• przepisy dotyczące warunków pracy, bezpieczeństwa ruchu drogowego, uczciwej konkurencji i równych warunków działania w zakresie środowiska, kwestii społecznych i konkurencji.

4. Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego oraz wizy w przypadku wizyt krótkoterminowych – umowa obejmuje:

• koordynację niektórych świadczeń z zabezpieczenia społecznego (świadczenia z tytułu starości i renty rodzinne, świadczenie przedemerytalne, świadczenia zdrowotne, świadczenia z tytułu macierzyństwa i równoważne świadczenia dla ojca, świadczenia z tytułu wypadków przy pracy), która ma ułatwić pracę za granicą i zachowanie praw do takich świadczeń;
• klauzulę o niedyskryminacji, która gwarantuje równe traktowanie obywateli UE w zakresie obowiązku wizowego w przypadku krótkoterminowych wizyt.

5. Rybołówstwo – umowa obejmuje:

• nowe uzgodnienia gwarantujące zrównoważone zarządzanie wspólnie eksploatowanymi zasobami rybnymi w wodach UE i Zjednoczonego Królestwa, a także poszanowanie praw i obowiązków obu stron jako niezależnych państw nadbrzeżnych;
• ustanowienie pięcioipółletniego okresu przejściowego, w czasie którego wzajemne prawa dostępu do połowów w wodach obu stron pozostaną bez zmian, przy stopniowym przekazywaniu kwot z UE do Zjednoczonego Królestwa.

Część 3: Współpraca organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych

Umowa zapewnia, że strony będą współpracować na wiele sposobów, między innymi takich jak:

• dalsza współpraca Zjednoczonego Królestwa, Europolu i Eurojustu;
• uzgodnienia dotyczące ścisłej współpracy krajowych służb policji i organów wymiaru sprawiedliwości Zjednoczonego Królestwa i państw członkowskich UE, z uwzględnieniem przekazywania osób;
• mechanizmy szybkiej wymiany danych dotyczących przelotu pasażera (danych PNR), danych DNA, danych dotyczących odcisków palców i danych rejestracyjnych pojazdów (Prüm) oraz informacji z rejestrów karnych;
• współpraca w zakresie zwalczania prania pieniędzy i finansowania terroryzmu.

Część 4: Współpraca tematyczna

Umowa zapewnia współpracę w pewnych innych kwestiach, takich jak między innymi:

• transgraniczne zagrożenia dla bezpieczeństwa zdrowotnego;
• wymiana informacji niejawnych i najlepsze praktyki w dziedzinie cyberbezpieczeństwa, w tym możliwość uczestniczenia Zjednoczonego Królestwa w działaniach Agencji UE ds. Cyberbezpieczeństwa (ENISA).

Część 5: Udział w programach UE, należyte zarządzanie finansami oraz postanowienia finansowe

Zjednoczone Królestwo weźmie udział w 5 programach unijnych dopuszczających udział krajów nienależących do UE (pod warunkiem wniesienia wkładu finansowego):

• Horyzont Europa (badania i innowacje);
• program badawczo-szkoleniowy Euratomu;
• ITER (ośrodek badań nad fuzją jądrową);
• Copernicus (system monitorowania Ziemi);
• dostęp do unijnych usług obserwacji i śledzenia obiektów kosmicznych (SST).

Część 6: Rozstrzyganie sporów oraz przepisy horyzontalne

• Jeśli strony nie dojdą do porozumienia w przypadku sporu, może zostać powołany trybunał arbitrażowy, który rozstrzygnie taki spór, wydając wiążące orzeczenie. Mechanizm rozstrzygania sporów obejmuje większość kwestii ujętych w umowie, w tym równe warunki działania i rybołówstwo.
• Mechanizmowi temu towarzyszą mechanizmy egzekwowania i ochrony, w tym możliwość zawieszenia realizacji zobowiązań dotyczących dostępu do rynku, na przykład poprzez ponowne wprowadzenie taryf lub kontyngentów w danym obszarze.
• Obie strony będą także mogły stosować retorsje krzyżowe* w przypadku nieprzestrzegania orzeczenia niezależnego trybunału arbitrażowego przez jedną z nich.
• Jakiekolwiek poważne naruszenie obowiązków uznanych za „zasadnicze elementy” (walka ze zmianą klimatu, poszanowanie zasad demokracji i praw podstawowych lub nierozprzestrzenianie broni masowego rażenia) może spowodować zawieszenie lub zakończenie obowiązywania części lub całości umowy.

Część 7: Postanowienia końcowe

• Umowa nie ma zastosowania do Gibraltaru ani do brytyjskich terytoriów zamorskich.
• Przegląd umowy i wszelkich umów uzupełniających będzie przeprowadzany co 5 lat.

Załączniki i protokoły

Do umowy dołączono wiele załączników, które dotyczą takich zagadnień, jak:

• regulamin Rady Partnerstwa i komitetów;
• reguły pochodzenia;
• pojazdy silnikowe, wyposażenie i części;
• produkty lecznicze;
• przepisy dotyczące upoważnionych przedsiębiorców;
• wytyczne w zakresie uznawania kwalifikacji zawodowych.

Do umowy dołączono 3 protokoły:

• Protokół w sprawie współpracy administracyjnej i zwalczania oszustw w dziedzinie podatku od wartości dodanej oraz w sprawie wzajemnej pomocy przy odzyskiwaniu wierzytelności dotyczących podatków i ceł – protokół ten określa zasady i procedury współpracy w tym obszarze.
• Protokół w sprawie wzajemnej pomocy administracyjnej w sprawach celnych – celem tego protokołu jest umożliwienie wzajemnej pomocy między obiema stronami w zakresie zapewniania prawidłowego stosowania przepisów celnych, w szczególności przez zapobieganie czynom naruszającym takie przepisy, prowadzenie postępowań dotyczących takich czynów i zwalczanie tych czynów.
• Protokół w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego – protokół ten określa zasady koordynacji w zakresie:
  • świadczeń z tytułu choroby;
  • świadczeń z tytułu macierzyństwa i równoważnych świadczeń dla ojca;
  • świadczeń z tytułu inwalidztwa;
  • świadczeń z tytułu starości.

Deklaracje

Deklaracje dotyczą wielu różnych zagadnień, w tym między innymi:

• współpracy regulacyjnej w zakresie usług finansowych;
• przeciwdziałania szkodliwym systemom podatkowym;
• polityki pieniężnej i kontroli dotacji;
• przewoźników drogowych;
• azylu i powrotów;
• różnych aspektów współpracy organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych;
• wymiany i ochrony informacji niejawnych;
• udziału Zjednoczonego Królestwa w programach UE i jego dostępu do usług związanych z programami;
• projektu protokołu w sprawie programów i działań, w których będzie uczestniczyć Zjednoczone Królestwo.

OD KIEDY DECYZJE I UMOWA MAJĄ ZASTOSOWANIE?

• Decyzja (UE) 2020/2252 oraz decyzja (Euratom) 2020/2253 mają zastosowanie od 29 grudnia 2020 r.
• Po wyrażeniu zgody przez Parlament Europejski w dniu 27 kwietnia 2021 r. i po podjęciu decyzji przez Radę w dniu 29 kwietnia 2021 r. umowa o handlu i współpracy między UE a Zjednoczonym Królestwem oraz umowa w sprawie bezpieczeństwa informacji weszły w życie w dniu 1 maja 2021 r.

KONTEKST

Umowa o handlu i współpracy jest kontynuacją zawartej między Zjednoczonym Królestwem a Unią Europejską umowy o wystąpieniu, która weszła w życie 1 lutego 2020 r. Umowa o wystąpieniu dotyczyła takich zagadnień, jak:

• prawa obywateli – w odniesieniu do obywateli UE mieszkających w Zjednoczonym Królestwie i vice versa;
• kwestie związane z wystąpieniem – kroki podjęte w celu zapewnienia uporządkowanego wystąpienia Zjednoczonego Królestwa;
• okres przejściowy od 1 lutego do 31 grudnia 2020 r. – okres przeznaczony na negocjacje w sprawie umowy o handlu i współpracy, w czasie którego Zjednoczone Królestwo było pod wieloma względami traktowane jak państwo członkowskie;
• porozumienie finansowe – zapewnienie wypełnienia zobowiązań finansowych Zjednoczonego Królestwa jako państwa członkowskiego.

KLUCZOWE POJĘCIA

GŁÓWNE DOKUMENTY

Umowa o handlu i współpracy między Unią Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej, z jednej strony, a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, z drugiej strony (Dz.U. L 149 z 30.4.2021, s. 10–2539)

Umowa między Unią Europejską a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w sprawie procedur bezpieczeństwa na potrzeby wymiany i ochrony informacji niejawnych (Dz.U. L 149 z 30.4.2021, s. 2540–2548)

Decyzja Rady (UE) 2020/2252 z dnia 29 grudnia 2020 r. w sprawie podpisania, w imieniu Unii, i tymczasowego stosowania Umowy o handlu i współpracy między Unią Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej, z jednej strony, a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, z drugiej strony, oraz Umowy między Unią Europejską a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w sprawie procedur bezpieczeństwa na potrzeby wymiany i ochrony informacji niejawnych (Dz.U. L 444 z 31.12.2020, s. 2–10)

Decyzja Rady (Euratom) 2020/2253 z dnia 29 grudnia 2020 r. w sprawie zatwierdzenia zawarcia przez Komisję Europejską Umowy między rządem Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej a Europejską Wspólnotą Energii Atomowej o współpracy w zakresie bezpiecznego i pokojowego wykorzystania energii jądrowej oraz zawarcia przez Komisję Europejską, w imieniu Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej, Umowy o handlu i współpracy między Unią Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej, z jednej strony, a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, z drugiej strony (Dz.U. L 444 z 31.12.2020, s. 11–13)

Deklaracje, o których mowa w decyzji Rady w sprawie zawarcia w imieniu Unii Umowy o handlu i współpracy oraz Umowy w sprawie procedur bezpieczeństwa na potrzeby wymiany i ochrony informacji niejawnych (Dz.U. L 149 z 30.4.2021, s. 2549–2559)

Decyzja Rady (UE) 2021/689 z dnia 29 kwietnia 2021 r. w sprawie zawarcia w imieniu Unii Umowy o handlu i współpracy między Unią Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej, z jednej strony, a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, z drugiej strony, oraz Umowy między Unią Europejską a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w sprawie procedur bezpieczeństwa na potrzeby wymiany i ochrony informacji niejawnych (Dz.U. L 149 z 30.4.2021, s. 2–9)

Zawiadomienie dotyczące wejścia w życie Umowy o handlu i współpracy między Unią Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej, z jednej strony, a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, z drugiej strony, oraz Umowy między Unią Europejską a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w sprawie procedur bezpieczeństwa na potrzeby wymiany i ochrony informacji niejawnych (Dz.U. L 149 z 30.4.2021, s. 2560)

DOKUMENT POWIĄZANY

Umowa o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (Dz.U. C 384I, 12.11.2019, s. 1–177)

Ostatnia aktualizacja: 27.05.2021