Kapelusze mają dusze!
Cylinder, melonik, panama – to tylko kilka najbardziej popularnych spośród wielu typów kapeluszy. Wykonane z filcu, materiału, skóry czy też słomkowe, w różnych formach i rozmiarach, przez wieki zdobiły głowy kobiet i mężczyzn. Te ze szpilą miały nawet pomagać kobietom w samoobronie! Kapelusze były nie tylko eleganckim dodatkiem do stroju, równie często świadczyły o statusie społecznym osób je noszących. Teraz znowu stają się modne, dopełniają stylizacji i pomagają w nadaniu jej bardziej wyrazistego i indywidualnego charakteru.
417
Rondo i główka
Kapeluszem zwykło się określać nakrycie głowy, które składa się z dwóch elementów – ronda i główki. Kapelusze są wykonywane z filcu, różnego rodzaju tkanin czy skór. Popularne słomkowe najlepiej chronią przed promieniami słonecznymi, są lekkie i przewiewne, czym zapewniają komfort nawet w największe upały!
Z łaciny "capella koza", z francuskiego kapelusz to "chapeau", słowo pochodzące od "chapel", tak nazywano duży wianek, który zakładali pielgrzymi.
Kiedyś kapelusze noszono ze względów praktycznych – miały zapewniać ochronę przed deszczem i słońcem. Zakładano je także dla podkreślenia wieku, zamożności i statusu, wykonywanej profesji. Kapelusze były również elementem stroju, a ich forma i rozmiar zmieniały się wraz z epoką i modą. Większe lub mniejsze ronda kapeluszy nadawały różne proporcje sylwetkom. Dlatego kapelusze dopasowywano do fasonów sukien dam i krojów surdutów dżentelmenów, a style i formy nakryć głowy podążały za trybem życia.
Kapelusze dla mężczyzn zwykle były i są prostsze w formie. Natomiast te dla kobiet są ozdabiane różnymi dodatkami – tasiemkami, kwiatami itp. Tak było również wieki temu!
Szalony jak kapelusznik
Sformułowanie "Mad as a hatter" (Szalony jak kapelusznik), było popularne na przełomie osiemnastego i dziewiętnastego wieku. Wówczas do obróbki futer używano azotanu rtęci, która je zmiękczała, umożliwiając następnie przerobienie ich w filc, używany do produkcji kapeluszy.
Kapelusznicy przebywający długo w oparach azotanu rtęci byli narażeni na zatrucie, które objawiało się problemami ze wzrokiem i mową. Związek chemiczny powodował również halucynacje i pozbawione kontroli drżenie mięśni. Stąd właśnie wzięło się określenie "szalony jak kapelusznik".
Birety i czepki
Nakrycia głowy towarzyszyły ludziom od zawsze, a kapelusze, kiedy już pojawiły się w modzie, miały swoje lata świetności!
W trzynastym i czternastym wieku mężczyźni uzyskujący stopień naukowy bakalarza nosili czapki i birety.
Gotyk, który w architekturze charakteryzował się strzelistymi konstrukcjami, miał wpływ także na formę nakrycia głowy – kobiety wówczas zakładały sztywne i szpiczaste, zrobione z tkanin nakrycia.
W epoce renesansu, włosy często ozdabiano perłami, kamieniami szlachetnymi, wstążkami, piórami. Noszono również płaskie toczki i berety ozdobione piórem (zwykle czaplim). Modnym nakryciem głowy pań stały się czepki kornetowe, które miały kształt serca i opadały delikatnie na czoło, uwidaczniając włosy upięte po bokach. Ten rodzaj nakrycia z końcem piętnastego wieku nazwano kornetem.
Nakrycia głowy mężczyzn do około 1580 r. były płaskie w formie, dopiero później zaczęły być wyższe.
Kapelusznicza ekstrawagancja
W XVI i XVII w. kapelusz był dobrze znany i noszony przez kobiety w krajach północnoeuropejskich.
W XVIII wieku popularnym nakryciem głowy był czepek, który nosiły wszystkie kobiety, poza damami dworu. Początkowo mały, z czasem stawał się coraz bardziej zdobny. Istniały różne rodzaje czepków, które zakładano zależnie od przeznaczenia i pory dnia.
Już wtedy w Anglii kapelusz był bardzo popularnym nakryciem głowy, który nosiły wszystkie kobiety i to niezależnie od klasy społecznej. Tam kapelusze i czepki były bardziej modne niż peruki.
We Francji natomiast, która przechodziła zachwyt modą angielską, kapelusze zakładały tylko elegantki z wyższych sfer. Panowała tam moda na peruki; modne były te — nazywane "catogan" – zdobione przy karku wstążką.
Z upływem czasu w całej Europie coraz bardziej popularne stawały się zawody nie tylko fryzjera, ale i modystki. Kapelusze z szerokim rondem lub nieco opadającym, przypominającym klosz, ozdabiano pękami strusich piór, piórami czapli i dodatkowo wstążkami. Całość kompozycji miała wyglądać dostatnio i być odpowiednio dobrana do fryzury.
W epoce przedrewolucyjnej kapelusznicza ekstrawagancja trwała w najlepsze. Z czasem zaczęto tworzyć coraz bardziej zmyślne, wysokie fryzury i stosowano wysokie peruki. Do wysokich upięć nierzadko używano stelaży mających utrzymać całą konstrukcję, zwykle bogato zdobioną. Całe kompozycje – fryzury i kapelusze nawiązywały do aktualnych wydarzeń politycznych i kulturalnych lub po prostu zawierały przedmioty, które były ważne dla właścicielki. Takie upięcia określono mianem "fryzury sentymentalnej". Bywało, że na głowie noszono kapelusz ze świeżymi owocami, na innych tworzono namiastki ogrodów, a żywe kwiaty wkładano do flakoników z wodą, które następnie ukrywano we fryzurze. Na kapeluszach pojawiały się już nie tylko ptasie pióra, ale i … zwierzęta!
Mężczyźni noszący peruki często musieli golić głowy, toteż po domu chodzili w lekkich, wykonanych z materiału czapkach. Panie zabezpieczały upięcia i perukowe konstrukcje na noc czepkami wykonanymi z tafty.
Cylinder, melonik i budka
Rewolucja francuska, zmiany terytorialne i gospodarcze wpłynęły na modę. Zaczęto nosić krótkie fryzury, do których można było zakładać mniejsze kapelusze. Wśród kobiet popularny stał się kapelusz o nazwie budka. Budki miały wstążki, które panie wiązały pod brodą.
W wieku dziewiętnastym panowie zaczęli zakładać cylindry. Było to modne nakrycie głowy wśród angielskich dżentelmenów. Następnie przyszła pora na melonik, który zyskał dużą popularność i do dziś jest kojarzony z rozpoznawalnym elementem wizerunku gwiazdy kina Charliego Chaplina! Melonik pojawił się też na głowach boliwijskich kobiet. Jak głosi legenda, moda na melonik została zapożyczona przez nie od brytyjskich budowniczych kolei.
W wieku dziewiętnastym i dwudziestym kapelusz stawał się bardziej praktycznym dodatkiem do stylizacji. To również czas, kiedy kobiety walczyły o swoje prawa i czas ruchu sufrażystek, które podobno szpil od kapelusza używały do samoobrony!
Fedora, homburg, panama
Dwudziesty wiek to czas, kiedy moda i nakrycia głowy musiały nadążać za nowymi społecznymi trendami – kobiety miały coraz więcej swobody, pracowały, uprawiały sporty. Kapelusze w tym czasie nadal jeszcze były istotnym elementem stroju i dobrego gustu.
Początki dwudziestego wieku zawsze kojarzyć się będą z czepkami lub turbanami, ciasno przylegającymi do głowy, noszonymi przez kobiety. Wtedy też powstał słynny klasyk – kapelusz fedora – wykonany z filcu, z fałdami występującymi symetrycznie po obu stronach główki. Fedora kilkadziesiąt lat później była częstym elementem stylizacji Michaela Jacksona. Ten model kapelusza jest popularny do dziś, podobnie jak kapelusz panama.
Oryginalny kapelusz panama wykonany jest z liści łyczkowca dłoniastego. Tym modelem zachwycano się w Stanach Zjednoczonych w czasach budowy Kanału Panamskiego, stąd też wzięła się nazwa tego kapelusza!
Popularnym modelem kapelusza był również homburg – miękki, wykonany z filcu, z delikatnie podwiniętym rondem i wgłębieniem pośrodku główki. Homburg chętnie noszono do trencza, był też często widywany na głowie księcia Walii, a później króla, Edwarda VII.
Wiek dwudziesty to również czas słynnych projektantów. Coco Chanel spopularyzowała słomkowy kapelusz, ozdobiony jedynie tasiemką, a także kapelusz z opuszczonym rondem nazywany kloszem. Kapelusze z opadającym rondem pojawiały się też w projektach Christiana Diora.
Modę na nakrycia głowy zaczęły kreować również gwiazdy kina. Dzięki Marlenie Dietrich wśród kobiet modne stały się berety. Zainteresowaniem cieszyły się również mniejsze formy – toczki, ulubione i spopularyzowane przez Jackie Kennedy.
Wraz z latami sześćdziesiątymi kapelusze coraz rzadziej widywano na głowach kobiet, a jeszcze rzadziej na głowach mężczyzn. Dynamika życia sprawiła, że kapelusz stał się mniej praktycznym nakryciem głowy niż czapka.
Choć dziś kapelusze są rzadko widywane na ulicach, nadal pozostają ważnym elementem w stylizacji gwiazd i osobistości politycznych z pierwszych stron gazet. Kapelusze, toczki i szczególnie ostatnio modne fascynatory są również obowiązkowym elementem w stylizacji członków brytyjskiej rodziny królewskiej. Ten trend nakryć głowy popularyzowany jest też przez królewski festiwal wyścigów konnych Royal Ascot, bo Anglicy po prostu kochają nakrycia głowy!
W Polsce po kapelusze najczęściej sięgają osoby chcące nadać oryginalność swojemu wizerunkowi, bo jak śpiewała Majka Jeżowska, "kapelusze mają dusze"! Kapelusze bywają też dodatkiem do klasycznych stylizacji. Cieszące się dużym zainteresowaniem fascynatory są coraz chętniej noszone przez panie podczas większych wyjść i ważnych rodzinnych wydarzeń.
A jeśli o klasycznych stylizacjach, kapeluszach i fascynatorach mowa, to w tym miejscu warto wspomnieć, że dwa razy w roku, podczas Gali Derby i Wielkiej Warszawskiej, na Torze Służewiec, Damosfera organizuje konkurs na Najpiękniejszą Stylizację w Kapeluszu!
Źródła:
Fogg Marnie, Historia mody.
Francois Boucher, Historia mody.
https://celebrity.fm/pl/why-was-the-mad-hatter-mad/
https://www.weranda.pl/sztuak-new/kolekcje-new/monsieur-kapelusz
Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca.
Subskrybuj Onet Premium. Bądź na bieżąco! Obserwuj nas w Wiadomościach Google.