Jak wyglądałyby kredyty hipoteczne, gdyby Polska była w strefie euro?

Kiedy w 2004 roku Polska przystępowała do Unii Europejskiej, zobowiązała się również do przyjęcia (w bliżej niesprecyzowanym czasie) wspólnotowej waluty. Jak na razie tak się jednak nie stało. Co by jednak było, gdybyśmy posługiwali się w Polsce euro? Czy w takiej sytuacji polscy kredytobiorcy znaleźliby się obecnie w lepszym położeniu, spłacając kredyty hipoteczne? Z pewnością banki podlegałyby pod inne organy finansowe, a o wysokości stóp procentowych decydowałby Europejski Bank Centralny.

Zobacz, co by było, gdyby hipotetycznie w 2022 roku Polska znalazła się w strefie euro. Ile wynoszą aktualnie stopy procentowe EBC?

Jak działa Europejski Bank Centralny? Jaką politykę monetarną aktualnie prowadzi?

Europejski Bank Centralny jest bankiem centralnym strefy euro i dba o kształtowanie polityki monetarnej w Eurolandzie. Jak działa EBC? Pilnuje tego, by ceny w strefie były stabilne, a inflacja nie przekraczała określonego poziomu. Dba przy tym o stan i bezpieczeństwo funkcjonowania europejskich banków.

EBC jest bankiem centralnym wszystkich 19 państw członkowskich Unii Europejskiej, które przystąpiły do strefy euro. Odpowiada on za bezpieczeństwo sektora, utrzymanie celu inflacyjnego w Eurolandzie, a także opracowanie i emisję banknotów euro oraz za ochronę stabilności finansowej. W gestii EBC leży zarządzanie infrastrukturą rynku, co pozwala na utrzymanie drożności obiegu pieniędzy.

Najważniejsze decyzje w funkcjonowaniu EBC, w tym te dotyczące oficjalnej wysokości stóp procentowych w strefie euro, podejmuje Rada Prezesów Europejskiego Banku Centralnego. Inflacja w strefie co prawda wzrasta, na co wskazują dane makroekonomiczne z państw członkowskich unii walutowej, ale jak na razie nie ma decyzji o znacznej podwyżce stóp procentowych przez Europejski Bank Centralny. Kursy stóp pozostają na znacznie niższym poziomie w porównaniu z ich odpowiednikami w Polsce.

Radykalne nastawienie RPP w naszym kraju powoduje, że rosną koszty kredytowania. A jak jest w strefie euro? Cel inflacyjny wynosi 2 proc. i niestety został już przekroczony, i to nie jednokrotnie. W październiku 2022 roku inflacja w strefie euro wyniosła 10,7 proc. Dlatego Rada Prezesów EBC postanowiła podnieść trzy podstawowe stopy procentowe. O ile?

Jaka jest wysokość stóp procentowych Europejskiego Banku Centralnego?

Jakie stopy procentowe obowiązują w Europie? Czy są one takie same jak w Polsce? W naszym kraju ich ustalaniem zajmuje się jeden z organów NBP, mianowicie Rada Polityki Pieniężnej. Europejski Bank Centralny kształtuje politykę monetarną w strefie euro, posługując się trzema najważniejszymi stopami procentowymi EBC:

• stopą referencyjną, inaczej stopą procentową podstawowych operacji refinansujących czy stopą główną;
• stopą kredytu lombardowego;
• stopą depozytową.

Europejski Bank Centralny przez lata utrzymywał stopy procentowe na niskim, a nawet ujemnym poziomie. W lipcu 2022 roku kurs EBC uległ zmianie. Europejski Bank Centralny tym samym dołączył do grona banków centralnych na świecie, które zdecydowały o podniesieniu stóp procentowych. To pierwszy od 11 lat i największy od 2000 roku wzrost. Stopy procentowe EBC wzrosły o 50 punktów bazowych. Obecnie wynoszą:

• stopa procentowa podstawowych operacji refinansujących – 0,50%,
• stopa kredytu – 0,75%,
• stopa depozytu w banku centralnym – 0,00%.

Czy niskie stopy procentowe oznaczają tanie kredyty hipoteczne dla osób w strefie euro?

Niskie stopy procentowe EBC, a właściwie ujemne stopy utrzymywane dotychczas w strefie euro, powodowały, że kredyty były rekordowo tanie. Stopa EBC dotycząca kredytu w zasadzie określa to, jaką kwotę zapłacisz za zaciągnięcie zobowiązania (kwotę oblicza się, mnożąc obowiązującą stopę procentową przez kapitał kredytu). Dlatego podwyższenie wysokości stóp procentowych Europejskiego Banku Centralnego spowoduje, że zwiększy się koszt zobowiązania hipotecznego.

Należy jednak wyraźnie podkreślić, że oprocentowanie kredytów hipotecznych wynika z wielu czynników i nie bazuje bezpośrednio na stopach procentowych banku centralnego strefy euro. Oprocentowanie, jakie banki oferują swoim klientom, co prawda zmienia się zgodnie ze stopami określanymi przez EBC, ale oddziałują na nie także:

• popyt na kredyty,
• podaż na kredyty,
• odsetek kredytów udzielanych z wykorzystaniem stałej stopy procentowej.

Bankowe stopy procentowe ustalane przez poszczególne instytucje w unii walutowej, czyli w strefie euro, zależą od tego, ile konsumenci i firmy chcą wydawać i inwestować, oraz od poziomu dostępności kredytów.

Czy koszt kredytów hipotecznych w Polsce byłby atrakcyjniejszy, gdybyśmy znajdowali się w strefie euro?

Czy kredyty hipoteczne byłyby tańsze, gdyby była Polska w strefie euro, a stopy procentowe ustalał Europejski Bank Centralny? Wszystko na to wskazuje, zwłaszcza że EURIBOR 3M wynosi -0,1820. Dotychczas utrzymywano niewielkie oprocentowanie kredytów hipotecznych dzięki niskim, wręcz ujemnym stopom Europejskiego Banku Centralnego. Kurs jastrzębi spowodował pewną zmianę.

Z początkiem czerwca średnie oprocentowanie kredytów hipotecznych w strefie euro gwałtownie zaczęło rosnąć. Doszło do tego jeszcze przed lipcową podwyżką wysokości głównych stóp procentowych przez EBC. Wskazuje to na spowolnienie na rynku mieszkaniowym.

Koszt nowych kredytów dla gospodarstw domowych na zakup domków wzrósł miesiąc do miesiąca o 16 pkt bazowych, do 1,94 proc, jak podawał w sierpniu 2022 roku Europejski Bank Centralny. Oprocentowanie kredytów hipotecznych wzrosło po podwyżce stóp przez EBC w przypadku większości rodzajów produktów i we wszystkich głównych gospodarkach strefy. Gdyby w Polsce było euro, najpewniej również tak by się stało, ale czy oprocentowanie zrównałoby się z tym, jakie mamy obecnie w Polsce, gdzie posługujemy się rodzimą walutą?

Najprawdopodobniej, bo jeszcze w czerwcu 2022 roku prasa alarmowała, że polskie hipoteki są najdroższe w Europie. Dane zebrane przez ekspertów pokazywały, że w Finlandii kredyty hipoteczne są 6-krotnie tańsze, a w Niemczech niemal 3-krotnie. Wszystko przez to, że w krajach strefy euro wiele zobowiazań hipotecznych udzielanych jest ze stałym oprocentowaniem. Jest to możliwe dzięki możliwości stabilnego finansowania swojej akcji kredytowej przez banki w poszczególnych krajach Eurolandu.

W przypadku Polski problemem pozostaje słaby poziom rozwoju rynku listów zastawnych, czyli obligacji emitowanych przez banki i zabezpieczonych spłatą kredytów mieszkaniowych.

Czy koszty kredytowe również aktualnie by wzrastały, gdybyśmy posługiwali się euro?

Niestety, koszty kredytowania uzależnione są od wielu różnych zmiennych, nie tylko od stóp procentowych EBC w strefie euro czy stóp procentowych NBP. Problemem może być to, że w naszym kraju największą popularnością cieszą się niezmiennie kredyty ze zmiennym oprocentowaniem, które uzależnione jest od wysokości stawki WIBOR(R) w określonym czasie.

Na wysokość oprocentowania w strefie euro, w krajach, gdzie dominują zobowiązania ze stałym oprocentowaniem, zmiana stóp procentowych Europejskiego Banku Centralnego nie ma wpływu. W Polsce rzecz jasna byłoby jednak inaczej. Chociaż więc EBC podjął w lipcu decyzję o podwyższeniu stóp, a przy tym nie wyklucza kolejnych, podobne posunięcia w zakresie zaostrzania polityki monetarnej w Polsce w strefie euro nie doprowadziłby do tego, że koszty kredytowania przestałyby rosnąć.