Autorka po obronie doktoratu na Oksfordzie
DLACZEGO STUDIA ZA GRANICĄ?
W międzynarodowych rankingach uczelni wyższych takich jak ‘Times Higher Education World University Ranking’ czy ‘Academic Ranking of World Universities’ polskie uniwersytety znajdują się w czwartej setce. Dla kontrastu, w pierwszej dziesiątce znajdziemy takie uczelnie jak Oxford i Cambridge w Anglii czy Harvard i Stanford w Stanach; natomiast w pierwszej pięćdziesiątce pojawiają się uczelnie ze Szkocji, Szwajcarii, Niemiec, Francji czy Singapuru. Studiując zagranicą mamy często dostęp do lepszej jakości nauczania; zyskujemy też markę prestiżowej uczelni na CV.
Co zyskałam studiując w Wielkiej Brytanii. Profesorowie i nauczyciele akademiccy traktowali mnie jak współpracownika oraz potencjalnego następcę i aktywnie starali się mi pomóc. Dzięki takiej opiece zdobyłam edukację oraz doświadczenie w prowadzeniu badań naukowych na najwyższym możliwym poziomie. Połączenie studiów w Szkocji i (początkowo) pracy dorywczej oraz (później) pracy w zawodzie na stażach nauczyło mnie wytrwałości, pomysłowości i samodzielności, gdyż przez cały tok studiów pracowałam na własne utrzymanie. Podczas doktoratu na Oxfordzie rozwinęłam umiejętności myślenia krytycznego; zaangażowałam się w wiele inicjatyw studenckich, co pomogło w pracy zespołowej. Do tego możemy doliczyć opanowanie języka obcego i zrozumienie sposobu myślenia mieszkańców innego kraju.
CZESNE, KOSZTY ŻYCIA I BREXIT
Czesne na brytyjskich uczelniach dla obywateli UE to ponad 9000 funtów za rok akademicki, ale nie płacimy tej sumy z własnej kieszeni. Rząd Szkocji w całości pokrywa czesne na studia pierwszego stopnia (undergraduate studies) wszystkim obywatelom UE za wyjątkiem mieszkańców Anglii, Walii i Irlandii Północnej. To znaczy, że studia w Szkocji dla Polaków są bezpłatne (http://www.saas.gov.uk/). Obywatele UE studiujący w Anglii płacą czesne poprzez zaciągnięcie kredytów studenckich (student loans), spłatę których rozpoczną po ukończeniu studiów i tylko jeśli przekroczą określony próg wynagrodzenia. Część długu niespłacona po 30 latach jest umarzana (http://www.gov.uk/student-finance).
Uczelnie publikują przewidywane koszty życia na dany rok akademicki (living costs). Koszty te różnią się w zależności od regionu: w Edynburgu (Szkocja) roczne koszty utrzymania wynoszą ok. 6000 funtów, natomiast w Londynie mówimy o 11000 funtów rocznie. Koszty życia można częściowo pokryć z pracy w czasie studiów i wakacji, płatnych staży letnich i finansowej pomocy uczelni (w Oxfordzie i Cambridge niektóre kolegia oferują darmowe zakwaterowanie i wyżywienie dla najbardziej potrzebujących). Na moje 5-letnie studia w Szkocji wydałam ok. 30000 funtów, z czego połowę kwoty sfinansowałam ze stypendiów socjalnych i za wyniki w nauce, a połowę poprzez prace typu kelnerka, recepcjonistka, korepetytorka (pracowałam na półtora etatu w lecie i na pół etatu w czasie roku akademickiego).
Na dzień dzisiejszy nie wiemy, jak Brexit wpłynie na obywateli UE chcących studiować w UK. Trzeba zaznaczyć, że w roku akademickim 2018/2019 będą obowiązywać dotychczasowe, ‘stare’ zasady (darmowe studia w Szkocji oraz system pożyczek studenckich w Anglii). Istnieje prawdopodobieństwo, że osoby rozpoczynające studia w 2018/2019 roku będą traktowane na starych zasadach przez cały tok studiów. Mówię to w oparciu o sytuację sprzed kilku lat, gdy na terenie całego UK potrojone zostało czesne, ale nie dotknęło to osób już studiujących. Wobec tego rok akademicki 2018/2019 może być ostatnim, gdy obywatele UE będą mogli rozpocząć studia w UK na starych zasadach. W mojej osobistej ocenie gra jest warta świeczki. W najgorszym razie, gdyby zlikwidowano system pożyczek lub wprowadzono ograniczenia w dostępie do rynku pracy wraz z Brexitem, do stracenia jest tylko rok 2018/2019.
PROCES APLIKACJI
Polecam szczegółowe artykuły organizacji Smart Prospects (http://www.sp.edu.pl/) na temat procesu aplikacji, oraz kontakt z Project Access Polska (http://www.facebook.com/ProjectAccessPoland/) - organizacją zrzeszająca osoby, które studiują na najlepszych uczelniach świata i pomagają licealistom przy składaniu aplikacji.
Wybór kierunku: Informacje o kierunkach studiów dostępnych na danej uczelni znajdziemy w ‘undergraduate prospectus’, książeczce zawierającej opis każdego kierunku (dostępnej online). Warto zaznaczyć, że różne uczelnie mogą oferować zupełnie inne przedmioty w ramach kierunku o tej samej nazwie. Wątpliwości można wyjaśnić z pracownikami uczelni.
System i terminy aplikacji: Wnioski na studia w UK składamy przez system aplikacji UCAS (http://www.ucas.com/). Termin składania wniosków na studia medyczne/ weterynaryjne oraz na wszystkie kierunki na Oxfordzie i Cambridge rozpoczynające się w roku akademickim 2018/2019 upływa już 15 października 2017. W przypadku większości innych kierunków aplikacje składać można do 15 stycznia 2018.
Polska matura: Brytyjskie uniwersytety honorują wyniki polskiej matury. Wymagania co do progów przyjęcia są zmieniane z roku na rok; szczegóły warto sprawdzić z wybraną uczelnią.
Zawartość aplikacji: W ramach aplikacji należy podać już otrzymane lub przewidywane wyniki egzaminów maturalnych (predicted grades), opinię nauczyciela albo osoby, która jest w stanie obiektywnie ocenić umiejętności w zakresie wybranego kierunku (reference letter), i list motywacyjny uzasadniający wybór kierunku studiów (personal statement). W zależności od kierunku studiów/ uniwersytetu, wymagane mogą być też wyniki egzaminu językowego. Oxford i Cambridge wymagają dodatkowych testów przedmiotowych oraz podejścia do rozmów kwalifikacyjnych.
Podanie przewidywanych ocen z matury może wydawać się nieintuicyjne dla uczniów ostatnich klas liceum (jak podać oceny z egzaminu, do którego jeszcze nie podeszliśmy?). Często można łatwo oszacować, jaką ocenę dostaniemy. Należy pamiętać, że w systemie brytyjskim A odpowiada 70-100%, B jest między 60-69%, natomiast C to 50-59%. Wobec tego, jeśli piszemy maturę z matematyki i mamy na koncie kilka konkursów matematycznych, przewidywana ocena z matury może być ~85%, czyli A w brytyjskim systemie. Kolejną częścią podania jest opinia nauczyciela lub korepetytora (reference letter) opisująca nasze zdolności. Swoją opinię otrzymałam od nauczycielki angielskiego. List motywacyjny, w którym uzasadniamy wybór kierunku studiów, jest naszą szansą na przekonanie uczelni do zaoferowania nam miejsca na danym kierunku, wobec czego jest on ważnym elementem aplikacji nad którym warto popracować.
Aby studiować w UK, musimy udowodnić znajomość języka angielskiego. W tym celu często wystarcza dobrze zdana matura rozszerzona z języka angielskiego, lecz niektóre uczelnie wymagają egzaminu językowego typu IELTS, CAE, TOEFL. Egzamin egzaminowi nierówny: dla mnie CAE był trudniejszy niż IELTS. Warto przejrzeć testy próbne i z poprzednich lat (mock tests/ past papers) i ocenić, do którego z nich przygotowania będą łatwiejsze (materiały można znaleźć w internecie oraz szkołach i księgarniach językowych). Jeśli przy aplikacji nie mamy jeszcze wyniku (np. do egzaminu podejdziemy w kwietniu przy terminie składania podań w styczniu), warto zapytać, czy możemy podać przewidywany wynik egzaminu w aplikacji. Uczelnie często godzą się na taki krok.
Specyfika Oxfordu i Cambridge (Oxbridge): Struktura większości uczelni brytyjskich jest podobna do polskich: składają się one z wydziałów, na których studiujemy dane kierunki. Wyjątkami są Oxford, Cambridge i Durham University, gdzie poza uniwersytetem (ze strukturą wydziałów) są też kolegia (colleges). W Oxfordzie i Cambridge na uniwersyteckich wydziałach odbywają się wykłady i zajęcia praktyczne (np. laboratoria dla studentów chemii). Kolegia odpowiadają za ćwiczenia (tutorials), prowadzone przez pracownika naukowego dla maksymalnie 2 studentów (zajęcia w tak małych grupach są wyjątkową cechą Oxbridge). Kolegia często oferują zakwaterowanie dla studentów. Przy aplikacji musimy wskazać preferowane kolegium, co nie jest łatwe, gdyż w samym Oxfordzie jest ich prawie 40. Mentorzy z Project Access Polska pomogą w wyborze kolegium oraz w przygotowaniach na obowiązkowe rozmowy kwalifikacyjne w Oxford i Cambridge.
Oferta warunkowa/ bezwarunkowa: Po wysłaniu aplikacji (oraz testach i rozmowach kwalifikacyjnych w przypadku Oxfordu i Cambridge), czekamy na odpowiedź z uczelni. Jeśli w momencie aplikacji podaliśmy wyniki ubiegłorocznej matury spełniające wymogi uczelni, otrzymamy ofertę bezwarunkową (unconditional offer) i będziemy mogli rozpocząć studia. Jeśli do matury podejdziemy po kilku miesiącach od złożenia aplikacji, możemy otrzymać ofertę warunkową (conditional offer) z opisem warunków przyjęcia na wybrany kierunek. Wówczas pozostają przygotowania do matury, by ofertę warunkową spełnić.
WARTO ROZWAŻYĆ INNE KRAJE
Przy podejmowaniu decyzji o studiach zagranicą warto rozważyć inne kraje poza Wielką Brytanią. Część uczelni np. w Holandii oferuje kierunki w języku angielskim, a zajęcia prowadzone są przez ekspertów z całego świata. Ciekawą opcją może też być ukończenie studiów licencjackich w Polsce, a magisterskich zagranicą. Zalecam rozważenie takich wyborów przy uwzględnieniu względnych korzyści każdej z opcji (tzn. co zyskamy studiując wybrany przez siebie kierunek w Holandii/ Wielkiej Brytanii/ Polsce, jakie poniesiemy przy tym koszty).
Anna Muszkiewicz
Autorka dziękuje dr Joannie Bagniewskiej, Małgorzacie Kasprzak i Jarosławowi Nowakowi za cenne uwagi.
Dr Anna Muszkiewicz skończyła fizykę chemiczną na Uniwersytecie Edynburskim w Szkocji, zrobiła doktorat z Medycyny Komputerowej na Uniwersytecie Oxfordzkim w Anglii; odbyła też staże na uczelniach w Singapurze. Obecnie pracuje w sektorze doradztwa strategicznego w Warszawie.