Banki bardzo chętnie współpracują z przedsiębiorstwami i mają dla nich znacznie więcej rozwiązań niż tylko konta i kredyty firmowe. W ich ofercie znajdziesz również wiele usług pomagających zabezpieczyć transakcje w obrocie gospodarczym. Do takich usług należą m.in. gwarancja bankowa, inkaso, poręczenie czy właśnie akredytywa.
Co to jest akredytywa bankowa i gdzie znajduje zastosowanie?
Akredytywa to usługa finansowa świadczona przez bank, która służy do zabezpieczeniu interesów stron transakcji handlowej. Na zlecenie swojego klienta bank zobowiązuje się bowiem do wypłaty jego kontrahentowi określonej sumy pieniędzy, jeśli ten spełni ustalone wcześniej warunki, czyli np. dostarczy dokumenty potwierdzające wysyłkę zamówionego towaru.
Akredytywy bankowe stosowane są zatem w obrocie gospodarczym i najczęściej wykorzystuje się je do zabezpieczania transakcji w handlu międzynarodowym. Szczególnie są one przydatne w sytuacji, gdy kontrahenci pochodzą z różnych krajów i dopiero rozpoczynają współpracę, a więc nie mają jeszcze do siebie zaufania. Taka akredytywa handlowa sprawia, że bank staje się podmiotem uczestniczącym w kontrakcie i ma za zadanie sprawować pieczę nad jego prawidłową realizacją i rozliczeniem.
Jak działa akredytywa?
Akredytywę zleca odbiorca towaru i robi to w swoim banku, który na poczet zapłaty za zamówione przez klienta produkty blokuje odpowiednią kwotę na jego rachunku. Ustala również z klientem warunki jej wypłaty beneficjentowi (czyli firmie sprzedającej towar). Informacja o otwarciu akredytywy jest następnie przekazywana do sprzedawcy towaru oraz jego banku wraz z warunkami jej realizacji. Po ich spełnieniu przez sprzedawcę bank zleceniobiorcy przekazuje mu środki z tytułu kontraktu.
Warto zauważyć, że akredytywa wymaga uczestnictwa aż czterech podmiotów, którymi są:
- zleceniodawca – jest nim firma zamawiająca towar (np. importer);
- beneficjent – jest nim firma sprzedająca i dostarczająca towar (np. eksporter);
- bank zleceniodawcy – tzw. bank otwierający akredytywę;
- bank beneficjenta – tzw. bank pośredniczący.
Najważniejszą rolę odgrywają tutaj oba banki, ponieważ to właśnie one weryfikują spełnienie warunków kontraktu przez beneficjenta i na tej podstawie wypłacają mu należne środki za towar.
Warto również wiedzieć: Powierniczy przelew wierzytelności – co to jest i jakie ma skutki prawne?
Najczęstszym warunkiem wypłaty należności beneficjentowi jest dostarczenie przez niego do banku dokumentów potwierdzających realizację kontraktu, czyli np. listów przewozowych świadczących o wysyłce zamówienia. Wówczas taka akredytywa nosi nazwę akredytywy dokumentowej. Jej najpopularniejszym rodzajem jest akredytywa importowa, czyli uruchamiana właśnie przy okazji realizacji transakcji w handlu międzynarodowym.
Rodzaje akredytyw. Jak je dzielimy i jakie wyróżniamy?
Taka bankowa forma zabezpieczenia transakcji zaliczana jest do tzw. warunkowych płatności, a więc może przewidywać różne warunki. Z tego względu wyróżnia się różne rodzaje akredytyw. Podstawowe jej warianty określone są w ustawie Prawo bankowe, jednak istnieją także rodzaje akredytyw różniące się np. uprawnieniami banków czy też formą wypłaty środków.
Podział według Prawa bankowego
Ustawa Prawo bankowe z 29 sierpnia 1997 r. w art. 85 i 86 wyróżnia dwa rodzaje akredytywy.
- Akredytywa dokumentowa – definicja zawarta w ustawie dokładnie wyjaśnia, jak działa akredytywa dokumentowa, ponieważ polega ona na tym, że bank otwierający zobowiązuje się do wypłaty beneficjentowi określonej kwoty pieniężnej, jeśli ten przedstawi wszystkie dokumenty określone w warunkach akredytywy; co ważne, taka akredytywa powinna zawierać co najmniej: nazwę i adres zleceniodawcy oraz beneficjenta, kwotę i walutę akredytywy, termin ważności akredytywy, a także szczegółowy opis dokumentów, po których przedstawieniu beneficjent będzie uprawniony do żądania wypłaty środków.
- Akredytywa pieniężna – polega ona na tym, że środki wypłaca beneficjentowi najpierw bank pośredniczący, natomiast bank otwierający zobowiązuje się do ich zwrotu. Zwrot środków może też tutaj nastąpić poprzez wykup weksla trasowanego.
Schemat akredytywy dokumentowej opisaliśmy wyżej. Od akredytywy pieniężnej odróżnia ją głównie sposób rozliczenia wypłaty środków między bankami. Przy akredytywie dokumentowej kwota pieniędzy jest wypłacana beneficjentowi przez bank zleceniodawcy, natomiast przy pieniężnej najpierw wypłaca ją bank beneficjenta, a dopiero potem odzyskuje tę kwotę od banku otwierającego.
Polecamy: Jak obniżyć podatek dochodowy dla osób fizycznych i prawnych w 2022 roku?
Podział z perspektywy banku otwierającego akredytywy
Akredytywa może zapewniać różny zakres ochrony interesów stron i pod tym względem wyróżniamy następujące jej rodzaje:
- akredytywa nieodwołalna – jest najkorzystniejsza, ponieważ żadna ze stron (również banki otwierający i pośredniczący) nie mogą bez zgody pozostałych uczestników akredytywy jej anulować lub zmienić jej warunków; taka akredytywa musi zawierać klauzulę o nieodwołalności i mieć określony termin ważności;
- akredytywa odwołalna – w tym przypadku bank zleceniodawcy może w każdej chwili anulować akredytywę bez informowania o tym beneficjenta.
Podział z perspektywy sposobu opłacenia
Akredytywa może przewidywać również różny sposób rozliczenia między stronami i pod tym względem wyróżniamy następujące jej rodzaje:
- akredytywa gotówkowa – jest ona wypłacana beneficjentowi natychmiast po przedstawieniu przez niego wymaganej dokumentacji; jest to zatem najprostsza akredytywa dokumentowa;
- akredytywa akceptacyjna – w tym przypadku bank importera zobowiązuje się jedynie do zaakceptowania traty terminowej, a więc udzielenia akceptu na wekslu, który zabezpiecza rozliczenie między kontrahentami (inaczej mówiąc, eksporter udziela importerowi rodzaj pożyczki pod weksel, a bank gwarantuje mu jej spłatę);
- akredytywa negocjacyjna – polega ona na tym, że to bank pośredniczący weryfikuje dokumentację dostarczoną przez beneficjenta i na tej podstawie wypłaca mu środki pozostawione do dyspozycji przez bank otwierający.
Podział z perspektywy pośrednika
Bank pośredniczący (bank beneficjenta) może mieć różne uprawnienia przy realizacji akredytywy i z tego punktu widzenia wyróżniamy jej dwa rodzaje:
- akredytywa potwierdzona – w tym przypadku bank pośredniczący nie tylko weryfikuje dokumenty dostarczone przez beneficjenta, ale też wypłaca mu należne środki we własnym imieniu;
- akredytywa awizowana – jest to forma akredytywy niepotwierdzonej, w której bank pośredniczący zobowiązuje się wyłącznie do poinformowania beneficjenta o otwarciu akredytywy oraz pośredniczy w korespondencji między beneficjentem i bankiem otwierającym.
Pozostałe rodzaje akredytywy
Jakie jeszcze mogą być akredytywy? Na przykład dość często stosowana jest akredytywa przenośna, która daje uprawnienie beneficjentowi do przeniesienia swoich praw do niej na osobę trzecią. Jeszcze innym rodzajem tego instrumentu jest akredytywa rewolwingowa, czyli inaczej odnawialna, ponieważ zabezpiecza kilka transakcji między tymi samymi kontrahentami i dotyczy najczęściej powtarzalnych dostaw tego samego towaru.
Zdarza się również, że do akredytywy przystępuje trzeci bank, tzw. rembursujący i wówczas mamy do czynienia z akredytywą rembursową.
Księgowanie akredytywy. Procedura i koszta
Księgowanie akredytywy dotyczy głównie zleceniodawcy, a więc firmy, która zamawia towar. Do prawidłowego jej rozliczenia w księgach rachunkowym niezbędne jest utworzenie konta „Rachunek bankowy akredytywy”, na którym należy najpierw zapisać otwarcie akredytywy poprzez ujęcie po stronie Wn kwoty przesuniętej z bankowego rachunku firmowego na poczet uregulowania zobowiązania wobec beneficjenta. Z kolei na koncie dotyczącym „Rachunku bieżącego” tę samą kwotę należy wpisać po stronie Ma.
Jeśli dojdzie do realizacji transakcji i wypłaty środków beneficjentowi, ich sumę należy uwzględnić na kontach: „Rachunek bankowy akredytywy” (tym razem po stronie Ma) oraz „Rozrachunki z dostawcami” (po stronie Wn). Dodatkowo trzeba też rozliczyć koszty akredytywy pobrane przez bank, a więc na koncie „Rachunek bieżący” i „Koszty finansowe”.
A ile kosztuje akredytywa? Bank otwierający pobiera zazwyczaj prowizję za otwarcie akredytywy oraz od wypłacanej kwoty. Wynosi ona około 0,2-0,3%. Dodatkowe opłaty mogą być naliczone także z tytułu wszelkich zmian w warunkach akredytywy, ustanowienia zabezpieczenia czy też kosztów przewalutowania wypłaty środków. Jeśli bank będzie musiał wypłacić akredytywę ze środków własnych, będzie to traktowane jak kredyt, od którego zostaną pobrane odsetki.
Z pewnością przed skorzystaniem z akredytywy warto dokładnie przeanalizować cennik banku związany z jej otwarciem i obsługą. Kalkulator importera może bowiem wskazać na dość wysoki koszt takiej formy zabezpieczenia transakcji.
Jakie formy rozliczeń są bezpieczniejsze od akredytywy? Akredytywa a inkaso oraz gwarancja bankowa
Jak już wspomnieliśmy na początku, banki oferują wiele form zabezpieczania rozliczeń transakcji handlowych. Warto więc wiedzieć, czym się one różnią, aby wybrać usługę najlepiej spełniającą oczekiwania. Alternatywą dla akredytywy może być m.in. inkaso lub gwarancja bankowa.
Zacznijmy od wyjaśnienia, co to jest inkaso. Otóż, podobnie jak akredytywa, to również uwarunkowana forma płatności, ale dochodzi do niej dopiero po spełnieniu określonych warunków przez sprzedawcę towaru. Jeśli tym warunkiem jest okazanie dokumentów, mówimy o inkasie dokumentowym.
W tym przypadku również beneficjent okazuje dokumenty do oceny w banku, jednak o wypłacie środków decyduje kupujący towar, a nie bank. Jest to najważniejsza różnica między inkasem i akredytywą i pod tym względem należy uznać, że dla sprzedawcy bezpieczniejsza jest akredytywa, a inkaso dla kupującego.
Nieco inaczej natomiast działa gwarancja bankowa, ponieważ polega na zobowiązaniu się banku do zapłaty beneficjentowi należnej mu kwoty po spełnieniu przez niego określonych warunków np. po dostarczeniu towaru i tylko wtedy, jeśli nie dokona tego jego klient we wskazanym terminie. W pierwszej kolejności zatem beneficjent powinien domagać się zapłaty od kontrahenta.
Gwarancja bankowa a akredytywa różnią się więc odpowiedzialnością banku za zapłatę środków – przy akredytywie to bank od początku odpowiada za rozliczenie transakcji, natomiast przy gwarancji jest za to odpowiedzialny dopiero po niewywiązaniu się z płatności swojego klienta.
Czy wiesz? Nowy Ład i zmiany w podatkach. Kto zapłaci wyższe podatki, a kto odda mniej fiskusowi?
Interesy kupującego najlepiej zabezpiecza akredytywa i inkaso, ponieważ w obu rozwiązaniach bank uczestniczy w weryfikacji, czy kontrahent wywiązał się z warunków kontraktu. Sprzedającego natomiast najlepiej zabezpieczają akredytywa oraz gwarancja bankowa, ponieważ tylko te instrumenty gwarantują mu otrzymanie należnej zapłaty za dostarczony towar.
Akredytywa bankowa – o tym warto pamiętać
Akredytywa bankowa jest uznawana za jedną z najlepszych form zabezpieczeń transakcji handlowych, zwłaszcza tych dokonywanych w obrocie międzynarodowym. Jest ona bowiem tak skonstruowana, że zabezpiecza interesy obu stron kontraktu, ponieważ:
- sprzedawca ma pewność, że otrzyma zapłatę za dostarczony towar (do wypłaty środków zobowiązuje się bank i to on decyduje o jej realizacji, a nie kupujący);
- kupujący ma pewność, że wypłata środków zostanie zrealizowana dopiero po wywiązaniu się kontrahenta z kontraktu (weryfikuje to bank, który bierze za to odpowiedzialność).
Warto też pamiętać, że są różne rodzaje akredytywy, dlatego za jej pomocą można w różny sposób zaplanować formę rozliczenia z kontrahentem
0 Komentarze