Artystka i performerka Marina Abramović twierdzi, że nie boi się niczego poza rekinami. Jej sztuka polegająca na przekraczaniu granic i wydobywaniu głęboko skrytych emocji budzi podziw, jednak nie zawsze tak było. — W latach 70., kiedy zaczęłam występować, chciano mnie umieścić w szpitalu psychiatrycznym. Te same występy są teraz częścią kolekcji muzeów sztuki — mówi w rozmowie z "Die Welt".
Dave Benett / Contributor / Getty Images
Marina Abramović podczas gali "Rise Up For The Roundhouse" 20, w Londynie w marcu 2024 r.
Jej artystyczne działania potrafią być poruszające na wielu poziomach, niezależnie od tego, czy przed kamerą zjada całą cebulę ze skórką, czy też pozwala odwiedzającym wystawę ranić ją żyletkami. W ciągu swojej kilkudziesięcioletniej kariery artystka i performerka Marina Abramović zawsze była w bliskim kontakcie z publicznością.
Urodzona w 1946 r. w Belgradzie Marina Abramović jest jedną z najważniejszych artystek naszych czasów. Stała się znana już w latach 70. dzięki performansom, które na nowo zdefiniowały relacje między artystą a publicznością.
Gdy spotykamy się z nią w biurze Muzeum Stedelijk w Amsterdamie 77-latka jest serdeczna i początkowo wydaje się bardziej zainteresowana mną niż rozmową o swoim życiu i pracy. Rozmowę zaczyna od wypicia shota imbirowego. — Znasz imbir? — pyta. — Jest niesamowicie energetyzujący.
Wiesz, że kraje byłej Jugosławii były pod tureckimi rządami przez 500 lat?
Wiem. Przykro mi z tego powodu.
Moja babcia parzyła tylko turecką kawę, była zupełnie jak turecka mama. Więc jestem bardzo blisko tego kraju.
Jak ważne jest dla ciebie bałkańskie pochodzenie?
Prowadziłam życie nomada, byłam w każdym kraju na świecie, ale Bałkany zawsze będą częścią mnie. W połowie lat 90. odwiedziłam wioskę mojego ojca, został tam tylko jeden dom, trzy ściany, a pośrodku wyrastający niemal z gołej skały dąb. Wszystko inne było zniszczone. Pamiętam, że siedziałam tam i mówiłam sobie: to drzewo oznacza siłę mojej rodziny, mojej kultury i fakt, że mogę zrobić wszystko.
Jesteś uważana za jedną z najważniejszych osób w świecie artystów naszych czasów...
O mój Boże. Muszę napić się wody po tym stwierdzeniu. Czekaj, czekaj, czekaj (śmiech).
Z jednej strony są twoje występy artystyczne...
A z drugiej projekcje publiczności na ich temat.
Najczęstszą interpretacją jest to, że przekraczasz swoje granice emocjonalne i fizyczne.
Miałam szczęście odkryć ciało jako medium na wczesnym etapie mojej kariery, wcześniej malowałam i pracowałam z dźwiękiem. Szybko odkryłam, że zawsze chodzi o te same tematy: cierpienie, ból i świadomość, że wszyscy umrzemy. To na ten temat pisano książki, malowano obrazy i kręcono filmy. Ja natomiast zainscenizowałam pewne momenty mojego życia przed publicznością, aby zobaczyć, ile mogę znieść — tak, abym nie musiała już bać się bólu i mogła stawić czoła mojej śmiertelności.
https://www.youtube.com/@TED / YouTube
Marina Abramović podczas jednego ze swoich performance'ów
Czy więc jest coś, czego się boisz?
Boję się rekinów. Kiedy byłam dzieckiem, nigdy nie wchodziłam do głębokiej wody. Nawet kiedy tłumaczono mi, że w tej części morza nie ma rekinów, wierzyłam, że przypłyną specjalnie po mnie.
Ale kiedy wychodzę na scenę, pokonuję swoje lęki, dzieląc się nimi z innymi. Z Robertem Wilsonem wykonałam utwór "Life & Death of Marina Abramović", w którym nawet zainscenizowałam swój pogrzeb. Po jednym z występów do mojej garderoby wszedł znany psychiatra i powiedział: "to, co właśnie zobaczyłem, zaoszczędziło ci 25 lat bardzo kosztownej terapii".
Nigdy nie zrobiłabym sobie krzywdy w domu. Po pierwsze nie lubię bólu, a po drugie nie mam ku temu powodu. Znoszę go tylko wtedy, gdy naprawdę mam coś do powiedzenia.
W swojej autobiografii mówisz o przemocy ze strony matki i ciotki. Czy sztuka może być sposobem na uwolnienie się od traumatycznych doświadczeń?
Sztuka jest dla mnie drzwiami do wolności, zmienia perspektywę życia. Byłam w stanie skierować cały ból, którego doświadczyłam jako dziecko, na sztukę i przekształcić go w przesłanie. To uwolniło mnie od wszystkiego, co mi się przydarzyło.
Teraz mam 77 lat i potrafię nie przejmować się tym, że boli mnie noga. Potrafię radzić sobie z bólem. Jestem szczęśliwa. Ale kiedy byłam w twoim wieku, nie czułam się tak, jak teraz.
Wiele osób ma za sobą trudne doświadczenia, ale nie wyrażają tego w tak bolesny sposób, jak ty.
Wierzę, że artystą człowiek się rodzi. Wielu ludzi po prostu nie ma pragnienia, by służyć jakiemuś celowi. Są zadowoleni ze swojej codziennej egzystencji.
W moim przypadku jest inaczej. Nie chciałam normalnego życia: dzieci czy bycia dobrą żoną.
Zawsze odmawiałaś bycia feministką.
Nigdy nie byłam feministką i nie chcę nią być. Nie wierzę w "izmy", jestem wystarczająco silna. My, kobiety, możemy tworzyć życie w naszych łonach. Jeśli wszystko się zawali, my, kobiety, odbudujemy to, ale pozostawiamy kontrolę mężczyznom, ponieważ jesteśmy zależne od ich miłości. Zasadniczo nie ma znaczenia, kto tworzy sztukę: mężczyźni, kobiety, transpłciowi, bez płci, czy jakkolwiek chcesz się dziś zdefiniować. Jest tylko dobra i zła sztuka.
W swojej autobiografii piszesz również, że jako młoda dziewczyna nie uważałaś się za piękną, za to podziwiałaś Brigitte Bardot. Co dziś oznacza dla ciebie piękno?
Kiedy byłam młoda, celowo złamałam sobie nos, ponieważ chciałam, aby lekarze dali mi nos Brigitte Bardot, mimo że na mojej twarzy wyglądałby to zupełnie śmiesznie.
Czułam się naprawdę brzydka i promieniowałam tym. Miałam duży nos i musiałam nosić buty ortopedyczne. Dziś czuję się lepiej. Kiedy zaczynasz czuć się dobrze, promieniujesz pięknem, ponieważ piękno pochodzi z wnętrza, stąd (wskazuje na swoje serce).
Czy kobiety cierpią z powodu standardów piękna?
Wystarczy spojrzeć na tak popularne i wszechobecne retuszowanie zdjęć. Widzisz modelkę w magazynach modowych, a potem widzisz ją w prawdziwym życiu i zadajesz sobie pytanie: "przepraszam, ludzie, kto to jest?".
Niedawno wywiad z tobą stał się viralem na Instagramie. Powiedziałaś: "Barbie to nie moja kultura".
Naprawdę? To zabawne. Powiedziałam tylko to, co czułam. Nigdy nie miałam Barbie. Urodziłam się w 1946 r., zaraz po tej cholernej wojnie. Nie mieliśmy nawet gumy do żucia.
W tym samym wywiadzie powiedziałaś również, że nie zjadłabyś kolacji z Kim Kardashian po raz drugi. Dlaczego?
Kim Kardashian uwolniła wiele kobiet od wstydzenia się swoich krągłości, ale czy widziałaś ją ostatnio? Wraca do ideałów szczupłości z lat 80. i jest szczuplejsza niż ktokolwiek inny. Cała rodzina Kardashianów jest odzwierciedleniem amerykańskiej kultury. Ich rodzina to także odpowiedź na pytanie "dlaczego Trump wygra?".
Możesz to wyjaśnić?
Mam na myśli ich pustkę. Nic w nich nie ma. Wszystko kręci się wokół plotek i dzieci, nowych ubrań i makijażu.
Wprowadziłaś na rynek własne produkty pielęgnacyjne. Czy to kolejny artystyczny performance?
Nie. Poznałam lekarkę z Kazachstanu, która tworzy te niesamowite produkty. Krople energetyczne dla układu odpornościowego, rzeczy, które naprawdę pomagają. Kiedy okazało się, że mam boreliozę, to ona mnie wyleczyła. Chciałam jej pomóc, więc promuję jej produkty.
W tym balsam do twarzy, którego składnikiem jest biały chleb?
To autentyczne produkty, które działają. Kiedy jako dziecko miałam infekcję, moja babcia kroiła cebulę, przypalała ją i nakładała na ranę. To są rzeczy, które powinniśmy odkryć na nowo. Zamiast tego jestem krytykowana. Mówią, że teraz kompletnie oszalałam, bo robię kosmetyki na bazie białego chleba i serum czosnkowe. Ale mnie to nie obchodzi. Przez całe życie robiłam tylko to, co chciałam. W latach 70., kiedy zaczęłam występować, chciano mnie umieścić w szpitalu psychiatrycznym. Te same występy są teraz częścią kolekcji muzeów sztuki.
Jakie masz rady dla młodych kobiet?
Przestań cierpieć z powodu tych bzdurnych historii miłosnych, ponieważ one czynią cię słabą. Wydaje się, że zawsze chodzi o zakochanie się w niewłaściwym facecie, którego chcemy uratować, ale nigdy nikogo nie udaje nam się zmienić.
Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca.
Bądź na bieżąco! Obserwuj nas w Wiadomościach Google.
