• 9 kwietnia 2024 r. Forum Prawo dla Rozwoju zorganizowało debatę na temat wpływu systemu kaucyjnego na samorządowy system gospodarowania odpadami.
• Uczestnicy dyskusji opowiadali się w większości za przesunięciem w czasie startu systemu kaucyjnego w Polsce. Ich zdaniem w pierwszej kolejności powinny zacząć obowiązywać przepisy dot. rozszerzonej odpowiedzialności producentów (ROP). 

Wiceminister klimatu i środowiska Anita Sowińska powiedziała na wstępie, że obecnie całość kosztów za odpady ponoszą mieszkańcy Polski. - Nie dość, że płacimy za opakowanie w sklepie, to kolejny raz płacimy za nie przy wywozie śmieci - zaczęła. 
Wyjaśniła, że system kaucyjny jest elementem uzupełniającym ROP.

Czytaj więcej

Małpki, butelki po soczkach i winach bez kaucji. "To by zablokowało handel"

Członek Polskiej Izby Gospodarki Odpadami Krzysztof Gruszczyński przekonywał, że system kaucyjny w niewielkim stopniu zwiększy poziom recyklingu odpadów. Dotyczyć on bowiem będzie tylko ułamka strumienia odpadów komunalnych, jakie powstają rocznie w kraju (13,5 mln ton). Jak wyjaśnił, system kaucyjny jeśli chodzi o butelki PET (z tworzyw sztucznych) dotyczyć będzie 200 tys. ton odpadów, czyli zaledwie 1,5 proc. całej sumy masy odpadów. Dodał, że recyklingowi obecnie poddawanych jest rocznie 100 tys. ton butelek PET. W przypadku metalowych puszek - dodał przedstawiciel PIGO - system obejmie ok. 80 tys. ton. Trzecim elementem sytemu będą szklane butelki wielokrotnego użytku.

Debata o systemie kaucyjnym fot. dlahandlu.pl

Wprowadzenie sytemu kaucyjnego w Polsce kosztować będzie między 19 a 23 mld zł

Przywołując dane firmy doradczej Deloitte w 2017 roku, Gruszczyński wskazał, że wprowadzenie sytemu kaucyjnego w Polsce kosztować będzie między 19 a 23 mld zł. Roczne koszty obsługi systemu członek Izby oszacował na ok. 1 mld zł.

 "Ucieczka puszek z sytemu gminnego to jest ok. 600 mln zł; butelek PET, najbardziej dochodowego surowca, szacunek to między 800 mln zł a 1,2 mld zł. Ucieczka DPR-ów to kolejne 300 mln zł (DPR to dokument potwierdzający recykling odpadów opakowaniowych). Mówimy o 2 mld zł, które wyjdą z systemu gminnego i przejdą do systemu kaucyjnego. Ten system będzie kosztował 3 mld zł, za które wszyscy będziemy musieli zapłacić" - wskazał przedstawiciel branży odpadowej. 

- Zbliżamy się do 11. rocznicy wprowadzenia rewolucji śmieciowej. Wtedy wprowadzono opłatę dla mieszkańców Polski za gospodarowanie odpadami. Na razie, to mieszkańcy finansują system. Tak naprawdę płacimy trzy razy za to samo. Raz w sklepie kupując produkt a pozostałe dwa razy w ramach opłat za gospodarkę odpadami. Od wielu lat wnosimy o rewizję prawa. Na gminy powinny być nałożone obowiązki, ale gmina co do sposobu wywiązywania się z nich powinna być samodzielna. Tymczasem jest to sterowane centralnie. Ponadto jeśli chodzi o prawo, to coraz większe znaczenie ma orzecznictwo sądowe, niż same przepisy - mówił Leszek Świętalski ze Związku Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej. 

Nikt nie będzie jechał 30 km, żeby oddać puste butelki

Ponadto Leszek Świętalski  zwrócił uwagę, że system kaucyjny wytwarza obowiązek poboru kaucji przy kupnie napoju, ale nie wszędzie będzie można ją zwrócić klientowi. Zgodnie z obowiązującą ustawą do systemu obowiązkowo zostaną włączone duże sklepy o powierzchni powyżej 200 m kw., które będą musiały odbierać puste opakowania i oddawać kaucję. Mniejsze placówki będą mogły uczestniczyć w systemie dobrowolnie, choć będą musiały pobrać kaucję.

- W 1/4 gmin w Polsce nie ma tak dużych placówek handlowych, a jeden recyklomat w gminie nie załatwi sprawy. Takie urządzenie powinno obsługiwać ok. 100 domów, nikt nie będzie jechał 30 km, żeby oddać puste butelki - wyjaśnił.

Anita Sowińska przypomniała, że ustawa dot. kaucji zaczęła obowiązywać w 2023 r., a system "jest projektowany" tak, by ruszyć na początku 2025 r.  

Przypomniała, że w pierwszym roku obowiązywania systemu kaucyjnego obniżone będą opłaty zastępcze (forma kary) dla przedsiębiorców. Zwróciła ponadto uwagę, że opóźnienie wejścia w życie systemu może rodzić potencjalne ryzyko dla Skarbu Państwa roszczeń podmiotów gospodarczych, które się do niego obecnie przygotowują.