Kamica nerkowa rozwija się po cichu, a ból przychodzi nagle

Kamica nerkowa, nazywana również kamicą moczową, to choroba polegająca na obecności w układzie moczowym złogów, tzw. kamieni. Są to twarde kawałki zbudowane z substancji chemicznych, zazwyczaj pochodzących z moczu. Zwykle substancje te nie są szkodliwe, ale czasami ich stężenie jest tak duże, że nie dochodzi do ich całkowitego rozpuszczenia i tak tworzą się złogi.

Proces tworzenia się kamieni jest złożony. Najpierw z niektórych nierozpuszczalnych substancji tworzą się maleńkie kryształki, tzw. piasek. Następnie te maleńkie drobinki łączą się w coraz większą masę i tworzą złogi (kamienie moczowe), których obecność prowadzi do objawów kamicy. 

U większości chorych złogi zbudowane są ze szczawianu lub fosforanu wapnia, rzadziej z kwasu moczowego, fosforanu magnezowo-amonowego, a bardzo rzadko z cystyny. 

• nieprawidłowy odpływ moczu (np. w przypadku powiększenia prostaty);
• zbyt mała ilość substancji w moczu, które rozpuszczają złogi;
• choroby sprzyjające rozwojowi kamicy: nadczynność przytarczyc, choroba Leśniowskiego i Crohna;
• przyjmowanie zbyt dużych dawek witaminy D, preparatów wapnia, bardzo duże dawki witaminy C.

Na rozwój kamicy wpływa również zła dieta, zaburzenia metaboliczne, a także predyspozycje genetyczne (cystynoza). Kamicy sprzyja także wiele chorób ogólnoustrojowych, takich jak dna moczanowa, otyłość, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, nowotwory.

U większości chorych, pomimo wykonania odpowiedniej diagnostyki, nie udaje się znaleźć przyczyny tworzenia się kamieni nerkowych.

Objawy kamicy nerkowej

Kamienie nerkowe mogą nie dawać objawów przez lata. W tym czasie powiększają się i zaczynają wypełniać całą miedniczkę oraz kielichy nerki. Wtedy zazwyczaj pojawia się tępy ból pleców, który chorzy często przypisują chorobie kręgosłupa.

Typowym objawem kamicy nerkowej jest kolka nerkowa, która wywoływana jest przez przemieszczający się z nerki do moczowodu kamień. To powoduje podrażnienie i częściowe zamknięcie moczowodu. 

Kolkę nerkową poznać można po

. Ból promieniuje do pachwiny po tej samej stronie. Jest tak silny, że chorzy szukają pomocy na oddziałach ratunkowych w szpitalach.

Wielu chorych podczas ataku kolki wymiotuje i bardzo źle się czuje. Mocz wydalany w czasie ataku kolki może mieć czerwone zabarwienie ze względu na obecność krwi.

Niewielki kamień nerkowy może szybko przedostać się do pęcherza moczowego i w takich przypadkach ból trwa krótko. Kamienie duże natomiast długo przesuwają się przez moczowód lub całkiem go zatykają, co wpływa również na wydłużenie objawów kolki. Wtedy konieczna może być interwencja urologa. 

Kamień przemieszczając się przez moczowód, może również powodować: ból i pieczenie podczas oddawania moczu, parcie na mocz, uczucie niecałkowitego opróżnienia pęcherza oraz ból promieniujący do czubka prącia u mężczyzn.

fot. shutterstock

Zdjęcie przedstawia kamienie nerkowe

Rozpoznanie (diagnoza) kamicy nerkowej

Kamica niedająca objawów jest zwykle wykrywana przypadkowo podczas USG czy RTG brzucha, wykonywanych z zupełnie innych powodów. 

U osób, które skarżą się na ból w okolicy nerek, ciemne zabarwienie moczu czy problemy z oddawaniem moczu, a także u osób z objawami kolki nerkowej wykonuje się badania: USG i RTG, które dostarczą informacji o liczbie i wielkości kamieni. 

Lekarz może również zlecić wykonanie dodatkowych badań, takich jak urografia (badanie radiologiczne z kontrastem) i tomografia komputerowa brzucha. U niektórych pacjentów zaleca się również wykonanie badania krwi i moczu, by wykryć przyczynę tworzenia się złogów.

Interwencja urologa jest konieczna, gdy:

• kolka nerkowa nie ustępuje pomimo stosowanego leczenia;
• w badaniu stwierdza się powiększenie kamienia lub powstanie nowych złogów;
• kamień moczowy zablokował odpływ moczu;
• kamień jest zbyt duży, aby mógł być wydalony samoistnie;
• kamicy nerkowej towarzyszy zakażenie układu moczowego i gorączka;
• utrzymuje się krwawienie (czerwone zabarwienie moczu).

Leczenie kamicy nerkowej

Gdy przyczyną kolki jest przemieszczanie się małego kamienia przez moczowód i oprócz bólu nie występują inne dolegliwości, to zwykle wystarczy konsultacja urologiczna i przyjmowanie leków przeciwbólowych, rozkurczowych i rozkurczających mięśnie ściany dróg moczowych, a także picie dużej ilości płynów, by przyspieszyć ,,wypłukanie'' kamienia.

Natomiast kolka nerkowa o dużym nasileniu, wywołana przez duży kamień wymaga leczenia pod nadzorem lekarza, podawania silniejszych leków przeciwbólowych i rozkurczowych. Warto również zachować wydalony kamień, gdyż badanie jego kładu może wskazać przyczynę kamicy.

Rzadko konieczna jest interwencja chirurga, ponieważ obecnie dostępne są inne metody usuwania kamieni, w tym:

(rozbijanie kamienia moczowego wewnątrz organizmu przy użyciu fali wstrząsowej),

(polega na wprowadzeniu przez niewielkie nacięcie skóry w okolicy nerki do miedniczki nerkowej nefroskopu, przez który urolog może obejrzeć kamień, a następnie rozdrobnić go na mniejsze kawałki i usunąć),

(polega na wprowadzeniu wziernika do moczowodu, co pozwala na rozdrobnienie i usunięcie złogów).

Redakcja poleca

Ból nerek: jak go rozpoznać? Częste przyczyny bólu

Rak nerki: rzadki, ale podstępny. Jak rozpoznać objawy raka nerkowokomórkowego?