W czwartek Trybunał Sprawiedliwości UE wydał ważny wyrok w polskiej sprawie (sygn. C-114/22), wynika z niego, że skarbówka  może odmówić przedsiębiorcy prawa do odliczenia podatku naliczonego tylko jeśli wykaże, że transakcja miała charakter pozorny, albo została ona faktycznie dokonana, ale w celu oszustwa bądź nadużycia prawa podatkowego.

W ubiegłym tygodniu Trybunał Sprawiedliwości wydał rozstrzygnięcie dotyczące przepisów  art. 88 ust. 3 pkt 4 lit. c ustawy o VAT, które pozwalają skarbówce na odmowę odliczenia podatku tylko dlatego, że uważa on transakcję za pozorną bez konieczności udowodnienia takiego faktu. Po tym rozstrzygnięciu powyższy przepis będzie wymagał nowelizacji.

Znaki towarowe a pozorna czynność opodatkowana

Postępowanie prowadzone przez TSUE dotyczyło przedsiębiorcy, któremu naczelnik urzędu skarbowego odmówił prawa do odliczenia VAT z faktur dokumentujących zakup znaków towarowych. Decyzja fiskusa oparta została na art. 88 ust. 3a pkt 4 lit. c ustawy o VAT, który wyklucza możliwość odliczenia podatku naliczonego z faktur potwierdzających dokonanie czynności sprzecznych z ustawą mających na celu obejście jej przepisów, bądź dokonanych wyłącznie pozornie.

Decyzję pierwszej instancji podtrzymał dyrektor izby administracji skarbowej, który stwierdził, że zakup znaków towarowych był czynnością pozorną, a obie strony, mimo zawarcia umowy, zachowywały się tak, jakby nigdy do niej nie doszło. Dyrektor IAS przypomniał, że sprzedający wystąpił do Urzędu Patentowego RP z wnioskiem o udzielenie prawa ochronnego na sprzedany znak towarowy, a kupująca spółka nie wystosowała odpowiednich wniosków aż do dnia rozpoczęcia kontroli podatkowej. Nie miała więc prawa do rozporządzenia przedmiotem zakupu wobec osób trzecich.

Sprzedawca płacił też co miesiąc spółce opłaty licencyjne, co pozwalało mu pomniejszać podatek dochodowy i odliczać VAT. Kupująca spółka mogła z kolei amortyzować zakupione znaki towarowe i odliczyć podatek z tytułu przeprowadzonej transakcji. To wszystko zdaniem dyrektora IAS potwierdzało, że transakcja była wyłącznie pozorna i dokonana z uwagi na korzystne skutki podatkowe.

Sąd skierował zapytanie do TSUE

W omawianej sprawie NSA skierował pytanie  prejudycjalne do Trybunału Sprawiedliwości UE. Sąd kasacyjny zapytał, czy art. 88 ust. 3a pkt 4 lit. c ustawy o VAT w brzmieniu, w którym wyklucza prawo do odliczenia podatku z faktur dokumentujących czynność pozorną – niezależnie od tego, czy zamierzonym i zasadniczym skutkiem zakwestionowanej transakcji było uzyskanie niedozwolonej korzyści podatkowej – jest sprzeczny z unijną dyrektywą VAT i wynikającymi z niej zasadami neutralności i proporcjonalności podatku.

Orzeczenie TSUE z 25 maja 2023 r.

W wydanym w czwartek wyrku TSUE przypomniał, że fikcyjne transakcje nie uprawniają do odliczenia podatku naliczonego, w tym miejscu wskazał wyrok z 8 maja 2019 r. (sygn. akt C-712/17). Po wydanym rozstrzygnięciu polski sąd będzie musiał zbadać, czy doszło do sprzedaży znaków towarowych i czy były one wykorzystywane przez spółkę na potrzeby transakcji opodatkowanych. Wspomniana spółka będzie musiała przedstawić dowody, u udowodnić, że nie wykorzystywała znaków towarowych na potrzeby transakcji opodatkowanych.

TSUE uznał, że umowa nie wygląda na pozorną i fiskus nie mógł odmówić w prawa do odliczenia. Jeśli po zbadaniu wszystkich okoliczności faktycznych i uwzględnieniu tego, że sprzedający zachowywał się jakby nadal był właścicielem, znaków towarowych, okaże się, iż umowa nie została zrealizowana, to nie będzie mowy o żadnym odliczeniu podatku – podkreślił TSUE. Dodał, że prawa tego można odmówić również, gdy fiskus wykaże, iż spółka powołuje się na nie w sposób stanowiący oszustwo lub nadużycie prawa podatkowego. Przepisy, które pozwalają na odmowę w sposób ogólny, bez konieczności udowodnienia faktów są według Trybunału niezgodne z unijną dyrektywą VAT.

Wyrok TSUE z 25 maja 2023 r. (sygn. akt C-114/22)

Odliczenie VATVAT