Był styczeń, padał mokry śnieg i nie mogłam się zabrać do opisania tej wędrówki. Jak obcy, a mieszkam tu od 30 lat. Jest coś w przeprowadzeniu się tak daleko, czego chyba nigdy już nie da się zmienić. Zdziwienie, które nie mija latami. Ostrość szczegółów. I to, że wolno mi obserwować z boku. Jestem przybyszem, czuję się niewidzialna. Nawet tu, gdzie wszyscy są przybyszami. Ich dziadkowie przyjechali w bydlęcych wagonach. Pewnie nawet nie wiedzieli gdzie. Szczęśliwcom przydzielono gospodarstwa, resztę umieszczono w PGR-ach. Większość latami nie dostała prawa własności, ciągnęły się jakieś wieczyste dzierżawy. Niszczały nieremontowane domy. Ich i nie ich. Po wsiach stały średniowieczne kościoły, nasze i nie nasze. Zarastały nie nasze cmentarze. Wyjeżdżały na Zachód nasze dzieci.
Katarzyna Nizinkiewicz / Kontynenty
Pomorze Zachodnie. Ostrość szczegółów
Kiedy szłyśmy niby wzdłuż Odry, a naprawdę przez pola i lasy, te wsie niezmienione od 100 lat wydawały się wspaniale spokojne. Architektura wtopiona w krajobraz, jednorodna, spatynowana, jak nigdzie w Polsce. Nad rozlewiskiem siwa czapla wypłoszyła z żerowiska czaplę białą. Woda z jeziorka spiętrzonego przez bobry smakowała mułem. Nakrzyczały na nas z góry żurawie. Średniowieczny fresk w katedrze w Chojnie zdobił tekst "kocham ciebie nad życie Jadziu", wyryty, kiedy jeszcze można było dotknąć stropu bez drabiny – tak wysoko sięgał powojenny gruz. Drewniany Chrystus miał w piersi ranę postrzałową, po Sowietach, a Jan Paweł II z gładkiego brązu głaskał po głowie dziecko stojące na baczność, wyprężone jak struna. Padał śnieg. Szlak prowadził ze Szczecina do Mieszkowic, miałyśmy namioty i gaz.
Katarzyna Nizinkiewicz / Kontynenty
W Cedyni lało, knajpy pozamykane, bo pandemia, w sklepach godzina dla seniorów. Jedyne drzwi, które drgnęły, prowadziły do muzeum. – Nie, nie obrazi się – powiedział ciemnowłosy mężczyzna, kiedy przemoczona usiadłam na podłodze i oparłam się o gablotę, w której leżał szkielet. Bielutkie ładnie poskładane kości, 1000 lat i dwa metry wzrostu. – Mógł pochodzić z drużyny Mieszka I, podobno byli tam tacy, co to starczali za dwóch – opowiadał ze swojego miejsca na końcu sali. Muzeum było malutkie, zamknięte z powodu zarazy, trzymaliśmy rozsądny dystans. Ściskałam kubek z herbatą w dłoniach, zmarzniętych od deszczu. Wypiłabym, ale parzyła w usta. Wspaniałe z wyglądu cukierki z paczki, co została po Bożym Narodzeniu, szeleściły, zjadłabym, ale były zbyt słodkie. – Przyjedź wiosną, kiedy wszystko tu się zazieleni – mówił. – Nigdzie w Polsce nie ma takich jezior – wzdychała ze swojego kąta Agnieszka. – Zawsze są jakieś zabudowania, letniskowe domki, płoty do samej wody, a tu ze wszystkich stron dziki las.
Tego dnia minęłyśmy jeszcze wojenny cmentarz w Siekierkach. Polanę szczelnie wypełniały krzyże. Z betonu, niedawno pomalowane na biało. Mnóstwo, nie do przeliczenia. W ten zimowy, pochmurny dzień wyglądały równie anonimowo, jak śnieg zbrylony pod koronami kilku drzew. Ozdobnych, obcych, dziwacznych w rodzimym lesie.
Katarzyna Nizinkiewicz / Kontynenty
Identyczne krzyże, tylko pomalowane na różowo, zdobiły instalację pod kościołem. Stłoczone wokół poniemieckich nagrobków małych dzieci, wyrwanych z ewangelickiego cmentarza i też przemalowanych na kolor taniej parówki, zdobiła tabliczka – dzieciom nienarodzonym. Ostentacyjnie nowoczesny, pełen ostrych krawędzi kościół (sanktuarium) był zamknięty. Matka Boska błogosławiła dwie opakowane w folię chryzantemy zlane deszczem. Do lasu, który chyba był kiedyś cmentarzem, prowadziły zarośnięte mchem samotne schody.
Katarzyna Nizinkiewicz / Kontynenty
Pomorze Zachodnie. Ostrość szczegółów
W kolanie Odry, najbardziej na zachód wysuniętym punkcie Polski, stała wiatka z widokiem na rzekę. Na drugim brzegu deszcz głaskał identyczne jak u nas stare domy. Drogą przejechała furgonetka i blask jej świateł odbity w nurcie na moment połączył oba brzegi.
Rysiek z muzeum zaprosił nas do siebie na noc. Dopiero wtedy odkryłam, że już go znam. Nieosobiście. Wywiad z nim, wygrzebany w internecie, przesłałam Agnieszce przed wymarszem. Entuzjasta, który kochał te tereny. Opowiadał o nich, robił filmy.
Katarzyna Nizinkiewicz — fotografka, pisarka, autorka "Kontynentów" i laureatka Progu 2020 — Nagrody Specjalnej "Kontynentów" przyznanej za, jak głosi werdykt, "nieśpieszne podążanie za pięknem i za nadanie sensu wędrowaniu pojmowanemu jako sztuka nieosiągania celu". W Oficynie Wydawniczej Kontynenty wydała dwie książki: "Dzikość" (2020, nakład wyczerpany) oraz "Południe i Północ. Dziennik wędrówki w czasach zarazy" (2021, dostępna na magazynkontynenty.pl). Prowadzi blog Kocham Góry (blog.kwark.pl). Z wykształcenia fizyk, z zawodu projektantka ubrań sportowych. Współwłaścicielka outdoorowej firmy Kwark
Katarzyna Nizinkiewicz / Kontynenty
reklama
reklama
Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Subskrybuj Onet Premium. Bądź na bieżąco! Obserwuj nas w Wiadomościach Google.
Chcesz, żebyśmy opisali Twoją historię albo zajęli się jakimś problemem? Masz ciekawy temat? Napisz do nas! Listy od czytelników już wielokrotnie nas zainspirowały, a na ich podstawie powstały liczne teksty. Wiele listów publikujemy w całości. Wszystkie znajdziecie tutaj.
953
