10.09 Imprezy integracyjne dla pracowników a kwestie podatkowe

Sposób opodatkowania podatkiem PIT pracowników biorących udział w imprezie integracyjnej, stanowi wciąż  problem, który jest tematem ciągłego sporu pomiędzy podatnikami a organami podatkowymi od kilku lat. Co jednak ważne, obecnie istotą sporu nie jest już to, czy przychód powstaje po stronie pracownika z okazji uczestnictwa w takiej imprezie integracyjnej, lecz to, kiedy powstanie oraz w jaki sposób go skalkulować.

Uczestnictwo w spotkaniu integracyjnym a moment powstania przychodu

Zasadniczo, w orzecznictwie sądów administracyjnych wykształciły się dwa poglądy określenia momentu, w którym pracownik otrzyma przychód w związku z organizowanym przez pracodawcę spotkaniem integracyjnym.

Organy podatkowe zdecydowanie częściej stoją na stanowisku, iż samo uczestnictwo pracownika w spotkaniu integracyjnym przesądza o powstaniu przychodu, bez względu czy z oferowanych atrakcji skorzystał. A więc zgodnie z taką opinią, tzw. „nieodpłatne świadczenie” polega na zagwarantowaniu pracownikowi możliwości skorzystania z poszczególnych usług oferowanych przez pracodawcę. Tym samym zgodnie z tak przedstawionym stanowiskiem, sam fakt, iż pracownik mógł skorzystać z oferowanych podczas spotkania świadczeń (posiłków, gier, napoi itp.), niezależnie w jakiej proporcji, jest równoznaczne z otrzymaniem przez pracownika nieodpłatnego świadczenia, którego wartość ustala się według zasad określonych w art. 11 ust. 2a ustawy o PIT.
 

Część sądów administracyjnych prezentuje odmienne stanowisko, wskazując, że przychodem pracownika z tytułu nieodpłatnych świadczeń mogą być jedynie świadczenia faktycznie otrzymane, których wartość bezspornie możliwa jest do ustalenia, zgodnie z treścią przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W konsekwencji samo uczestnictwo pracownika w spotkaniu integracyjnym nie stanowi dla niego przychodu, jeśli nie skorzystał ze świadczeń oferowanych i postawionych mu do dyspozycji. Takie stanowisko zostało zaprezentowane chociażby w wyroku WSA we Wrocławiu z dnia 7 maja 2009 roku (sygn. Akt I SA/Wr 1336/08), w orzeczeniu którym czytamy, iż „w przypadku świadczeń nieodpłatnych opodatkowaniu może podlegać tylko przychód rzeczywiście otrzymany, a nie możliwy do otrzymania (wartość otrzymanego świadczenia, a nie możliwość skorzystania ze świadczenia). Zatem, o przychodzie pracownika można by mówić, gdyby korzystał z postawionych do dyspozycji świadczeń, a ponadto możliwe byłoby ustalenie wartości tego świadczenia według metod określonych w u.p.d.o.f.”. 

Korzystne dla podatników stanowisko w tym zakresie można znaleźć również w wyroku NSA z 24 stycznia 2013 roku (sygn. Akt. II FSK 1064/11), w uzasadnieniu którego trafnie wskazano, że skoro ustawodawca rozróżnia w art. 11 ust. 1 ustawy o PIT dwa znaczenia słów “otrzymać” i “postawić do dyspozycji”, oznacza to, że zwrot “otrzymać” nie może być rozumiany, jako “postawić do dyspozycji”. Nie można, więc zwrotów tych utożsamiać, gdyż zbędne okazałoby się ich rozróżnienie w ustawie podatkowej. W konsekwencji zasadny jest wniosek, że w odniesieniu do świadczeń w naturze (innych nieodpłatnych świadczeń) przychód podatkowy powstaje wówczas, gdy nie są one tylko postawione do dyspozycji podatnika, lecz zostały przez niego otrzymane. W ocenie NSA zwrot “otrzymane” odnosi się zarówno do samego faktu uzyskania świadczenia, jak i jego wielkości.

Jak ustalić wartość uzyskanego przez pracownika przychodu

Problem ustalenia wartości otrzymanego przez pracownika świadczenia, również nie doczekał się jednomyślnego stanowiska organów podatkowych.

W tej kwestii organy podatkowe raczej stoją na stanowisku, iż wartość świadczenia, jaką pracodawca powinien doliczyć do przychodu danego pracownika, należy obliczyć, dzieląc łączną kwotę kosztów zorganizowania imprezy przez łączną ilość osób zaproszonych. I właśnie tak ustaloną kwotę należy przypisać uczestnikom spotkania. Powyższa metoda została zaproponowana chociażby w wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z upoważnienia Ministerstwa Finansów interpretacji przepisów prawa podatkowego z dnia 27 września 2012 r. (sygn. Akt IPPB2/415-664/12-2/AK).

Przy czym powyższy sposób określenia kwoty przypadającego przychodu na uczestnika spotkania wydaje się jednak dość kontrowersyjny, tym bardziej, że przepisy ustawy o PIT wprost nie przewidują takiego rozwiązania.

Uchwały NSA odnoszące się do nieodpłatnych świadczeń

Mniej więcej jeszcze do końca 2011 roku sądy administracyjne raczej skłaniały się, iż podejmowane przez podatnika działalnie arytmetyczne mające na celu podzielenie szacunkowego kosztu spotkania na ilość uczestników, jest niedopuszczalne z punktu widzenia przepisów ustawy o PIT.

Przełomem w tej kwestii miała stać się uchwała NSA w sprawie pakietów medycznych (sygn. Akt. II FSP 7/10). W orzeczeniu tej uchwały skład orzekający uznał, że z otrzymaniem nieodpłatnego świadczenia przez pracownika mamy do czynienia już w momencie, gdy po stronie usługodawcy powstaje obowiązek bycia w gotowości do wykonania świadczenia, a kalkulacja wartości przychodu powinna zaś polegać na podzieleniu ceny uiszczonej przez pracodawcę przez liczbę beneficjentów.

Przy czym wskazać należy, że po wydaniu przez NSA ww. uchwały, organy podatkowe niezasadnie rozszerzały wnioski płynące z jej uzasadnienia, na wszelkie przypadki nieodpłatnych świadczeń pracowniczych, w tym w szczególności z tytułu udziału w imprezach integracyjnych. Tymczasem, na co trafnie wskazał NSA w wyroku z 24 stycznia 2013 roku (sygn. Akt. II FSK 1064/11), nieodpłatne świadczenie w przypadku pakietów stanowiła cena swoistej polisy ubezpieczeniowej. Pracownik uzyskał, skonkretyzowane, co do wartości przysporzenie wynikające z wyręczenia go przez pracodawcę z ponoszenia świadczenia na ubezpieczenie. NSA tym samym wskazał w powyższym wyroku, że wniosków płynących z uchwały NSA nie należy stosować automatycznie, a w szczególności stawiać znaku równości pomiędzy „swoistą polisą”, a umożliwieniem udziału w jakimkolwiek wydarzeniu.

Niemniej jednak stanowisko sądów administracyjnych do chwili obecnej nie jest jednolite w tej kwestii, choć już w bieżącym roku NSA wydał kilka orzeczeń, które mogą przechylić szalę na korzyść podatników. Na szczególną uwagę powinien zasługiwać wyrok NSA z dnia 12 marca 2013 roku (sygn. Akt II FSK 1812/11), w którym skład orzekający uznał, iż „niedopuszczalne należy uznać ustalanie wartości świadczenia dla przychodów poszczególnych pracowników, poprzez dzielenie faktycznie poniesionych kosztów na ilość pracowników, którzy skorzystali z możliwości udziału w opisywanym wyżej spotkaniu. Dokonywanie bowiem takich matematycznych czynności obliczenia wartości świadczenia dla przychodów pracowników, ustawodawca nie przewidział w jakichkolwiek przepisach prawa.”.

Podatek VAT

Wśród stanowisk organów podatkowych przeważa pogląd, że pracodawca nie musi odprowadzać podatku VAT od wartości świadczeń przekazywanym pracownikom w trakcie imprezy integracyjnej, jeżeli wykaże, że impreza ta ma wspólne cele związane z działalnością przedsiębiorstwa, a więc nie ogranicza się jedynie do zaspokojenia potrzeb konsumpcyjnych pracowników. Problem opodatkowania podatkiem VAT tego typu spotkań polega na tym, że, nieodpłatne świadczenie usług nie podlega opodatkowaniu tylko wtedy, gdy jest związane z działalnością pracodawcy.

A zatem, gdy spotkanie integracyjne składa się również z części szkoleniowej (zaprezentowania wyników przedsiębiorstwa i produktów), to organizacja takiego spotkania nie dotyczy odpłatnego świadczenia usług na rzecz pracowników. Bowiem uczestnictwo pracowników w tego typu imprezie ma na celu m.in. wymianę doświadczeń zawodowych, która spowoduje wzrost motywacji, co przełoży się na wydajność i wysoką jakość wykonywanych obowiązków służbowych (zob. interpretacja indywidualna z dnia 8 czerwca 2012 r., sygn. Akt . IBPP1/443-236/12/MS).  

Szansa na rozstrzygnięcie sporu

Z uwagi na powstałe w ciągu ostatnich kilku lat rozbieżności interpretacyjne odnośnie skutków podatkowych udziału pracownika w spotkaniach integracyjnych, Prokurator Generalny wystąpił do Naczelnego Sądu Administracyjnego o podjęcie uchwały w sprawie podatku pracowników od imprez integracyjnych. Podobny wniosek został również złożony w dniu 17 maja 2013 roku przez Rzecznik Praw Obywatelskich, prof. Irenę Lipowicz.

Niemniej istotne w tej kwestii może się również okazać stanowisko Trybunału Konstytucyjnego, który wyda orzeczenie na wniosek PKPP „Lewiatan”, który domaga się uznania za niezgodne z konstytucją przepisy pozwalające urzędom skarbowym żądać podatku od dodatkowych świadczeń pracowniczych, w tym m.in. od organizowanych przez pracodawcę imprez integracyjnych.

Niestety do dnia przygotowywania niniejszego artykułu żadna z przedstawionych powyżej spraw nie doczekała się rozstrzygnięcia.

Choć stanowisko w tej kwestii jest również nie jednolite, to możliwością na uniknięcie lub choć złagodzenie niekorzystnej linii interpretacyjnej reprezentowanej przez organy podatkowe jest organizacja imprez integracyjnych połączonych z częścią szkoleniową. Istnieją bowiem argumenty, poparte przychylnym stanowiskiem organów podatkowych, że od przychodów pracowników należy odnieść jedynie tą część kosztów poniesioną przez pracodawcę, która dotyczy jedynie części nieformalnej spotkania o charakterze rozrywkowym. Warto też wówczas przygotować listę obecności uczestników, co umożliwi przypisanie przychodu tylko tym pracownikom, którzy rzeczywiście uczestniczyli w części nieformalnej spotkania.

Podobne stanowisko, a więc bardziej liberalne, przyjmują organy podatkowe w przypadku, gdy organizowane są spotkania integracyjne mające charakter otwarty, a więc taki w którym mogą uczestniczyć nie tylko pracownicy, ale również kontrahenci. Wówczas w świetle wyjaśnień organów podatkowych, uczestnictwo w takiej imprezie nie będzie podlegało opodatkowaniem podatkiem dochodowym, chociażby z uwagi na techniczne możliwości przyporządkowania takiego przychodu.

Anna Matysiak

konsultant podatkowy, ATA Finance

Artykuł ma charakter jedynie informacyjny i stanowi publikację zainspirowaną treścią artykułów prasowych, interpretacji organów podatkowych i orzeczeń sądów administracyjnych. Nie stanowi porady ani opinii podatkowej czy prawnej w rozumieniu art. 2 ust. 1 i art. 31 ustawy o doradztwie podatkowym (Dz. U. z 1996 r. Nr 102, poz. 475, ze zm.) i jest odzwierciedleniem poglądów wyrażanych przez autorów publikacji. ATA Tax Sp. z o.o. nie bierze odpowiedzialności za ewentualne skutki podejmowanych decyzji na ich podstawie.