Hoe kwamen we van Windows XP tot Windows 8.1 Update?

Na een indrukwekkende twaalf jaar kwam er een einde aan Windows XP. Maar de invloed van het besturingssysteem is nog steeds voelbaar.

Hieronder vind je een korte historie van hoe we via de belangrijkste mijlpalen uitkwamen bij Windows 8.1 Update.

2000: Het proces rond mededingingsrecht zet de toon

[related_article id=”161452″]

De antitrustzaak die de Amerikaanse overheid aanspande tegen Microsoft werd voor het eerst voorgelegd in 1998. In het midden van 2000 oordeelde rechter Thomas Penfield Jackson in het nadeel van het bedrijf en stelde dat het ontbonden moest worden. In beroep werd het verdict een jaar later bevestigd, maar de opgelegde strafmaat werd ongedaan gemaakt en de zaak werd overgedragen aan een nieuwe rechter. Een paar dagen nadat de eerste exemplaren van XP de deur uitgingen, ging Microsoft akkoord met een schikking. De overeenkomst die daaruit voortkwam zou bepalend zijn voor de ontwikkeling van Windows in het komende decennium.

2001: De eerste stapjes van Windows XP

Het revolutionaire aan Windows XP was dat het de zakelijke en consumentenversies van Windows in één product verenigde. De Windows NT-kernel verving de oude DOS- en Windows-hybride die gebruikt was in Windows 95, Windows 98 en de gedoemde Windows Millennium Edition. Zakelijke gebruikers waren met Windows 2000 al een jaar eerder overgestapt op de NT-kernel en waren niet blij  met de felgekleurde interface van XP, dat flink uitgelachen werd met zijn "Fisher Price-look". In zijn eerste jaar op de markt was XP allesbehalve succesvol: minder dan tien procent van de Windowsgebruikers upgradede zijn machine dat jaar naar XP.

XP’s lancering vond plaats in een ongebruikelijk somber New York, minder dan een maand na de terreuraanslagen op 9/11.

2002: De opkomst van trustworthy computing

Windows XP lag nog maar een paar maanden in de rekken toen Bill Gates zijn ondertussen beroemde Trustworthy Computing-memo uitstuurde. De opkomst van het internet had van Windows een gigantisch doelwit gemaakt, en criminelen waren erin geslaagd in te breken in de serverversie van Windows in 2001, met twee ongelooflijk schadelijke wormen: Code Red en Nimda. Microsofts Michael Howard zei tien jaar later: “Zijn memo’s waren zeldzaam, en deze signaleerde het begin van iets groots in ons bedrijf.”

De memo van Gates zette alle nieuwe ontwikkelingen in de koelkast, zodat elke ontwikkelaar van Microsoft terug naar de basis kon gaan voor beveiligingsstrainingen. De beveiligingsproblemen bleven Windows voor de daaropvolgende jaren achtervolgen; het verwerken van veiligheidsmaatregelen in het hart van Windows had een verregaande invloed op het ontwikkelingsproces van nieuwe producten voor de volgende vijf jaar.

2003: De eerste Patch Tuesday

De veiligheidsproblemen die Windows XP geplaagd hadden bij zijn lancering gingen door in de zomer van 2003, met een wijdverspreide malware-aanval onder de naam MSBlast/32, ook bekend als Blaster. Het verspreidde zich over netwerken door gebruik te maken van het RPC-protocol; geïnfecteerde computers gingen spontaan over in een rebootloop. In oktober van dat jaar nam Microsoft de controversiële beslissing om updates vrij te geven volgens een vast schema. De tweede dinsdag van elke maand stond vanaf dan bekend als Patch Tuesday. Daarmee hoefden zakelijke klanten niet meer in actie te schieten telkens als er een update uitkwam, maar konden ze deze op een vast moment in de maand inplannen.

2004: Windows XP Service Pack 2 arriveert

Na al deze security-problemen had Microsoft gefocust op het hervormen van zijn ontwikkelingsproces. Dit leidde tot een nieuwe manier om software te ontwikkelen en code te schrijven: de Security Development Lifecycle. Windows XP Service Pack 2, codenaam Springboard, was een van de eerste resultaten van dat initiatief. Dit had net zo goed een aparte Windowsrelease kunnen zijn in plaats van een servicepack. De beslissing om het toch gratis uit te geven was weloverwogen: op die manier zouden belangrijke verbeteringen snel op zo veel mogelijk computers doorgevoerd worden.

Ondertussen waren veel vroegere criticasters het eens geworden dat de interface toch niet zo’n ramp was – en dat je je toestel nog steeds een Windows 2000-look kon aanmeten als je dat wilde.

2005: De Longhorn Reset

Microsoft had grote plannen voor de opvolger van Windows XP. Die kreeg de codenaam Longhorn en zou vol geweldige features zitten die de wereld van personal computing zouden overrompelen. Longhorn werd met de nodige poeha aangekondigd op de Professional Developers Conference in 2003 en een bètaversie werd uitgestuurd in 2004. Jammer genoeg werkten de meeste onderdelen van Longhorn niet al te geweldig. In 2005 werden de plannen voor Longhorn herbekeken door het Windows-team en werd besloten om opnieuw te beginnen. Waarmee heel wat manuren ontwikkeltijd verloren gingen.

Deze beslissing, die bekend werd als de Longhorn Reset, werd publiek bekendgemaakt in een gênant artikel in de Wall Street Journal in datzelfde jaar. “Longhorn was niet meer te redden… Microsoft moest opnieuw beginnen.”

2006: Windows Vista struikelt op het toneel

Na het hele Longhorn-debacle was het onvermijdelijk dat de volgende release van Windows een bescheidener aangelegenheid zou worden. Maar niemand verwachtte dat het zo’n vreselijke knoeiboel zou worden.

De constante vertragingen hadden Microsofts pc-bouwende partners gewend gemaakt dat deadlines genegeerd konden worden. Het resultaat daarvan was dat zij niet voorbereid waren op de belangrijke wijzigingen in het Windowsdrivermodel die zo cruciaal waren voor Vista. Bovendien had Microsoft verschillende bouwers toestellen laten verschepen met videohardware die Vista’s Aero-feature niet kon dragen.

Het was een collectieve flop. Microsoft bracht met Vista een rommelige hoop code op de markt die niet naar behoren werkte tot Service Pack 1, en de hardwarebouwers maakten de zaak er nog erger op door hun producten uit te rusten met crapware die de prestaties compleet ondermijnden. Vista’s slogan, “The Wow Starts Now”, doet me vandaag nog steeds ineenkrimpen.

2007: Vista’s hobbelige parcours wordt erger door WGA-problemen

Naast de wijdverspreide beveiligingsproblemen had Windows XP af te rekenen gehad met piraterij. Een van de belangrijkste toevoegingen in Vista was een nieuwe antipiraterij-infrastructuur die productactivatie combineerde met constante validatie om te bevestigen dat een installatie wel legaal was.

Het Windows Genuine Advantage-programma, zoals deze functie bekendstond, was een ramp in 2007. Het beschuldigde heel wat onschuldige gebruikers van piraterij als ze een nieuw programma wilden installeren of een hardwaretoestel vervingen. Een artikel op de Microsoft Knowledge Base gaf begin 2007 toe dat het een probleem was: “Dit probleem komt niet voor door een fout in het geïnstalleerde programma of driver. Het wordt veroorzaakt door een systeemprobleem in Windows Vista.”

Tegen 2008 waren de meeste gebruiksonvriendelijke problemen met WGA opgelost en werkte het systeem naar behoren. Maar de schade was natuurlijk al aangericht.

2008: Apples Get a Mac-reclamespotjes schieten op scherp

Apples Get a Mac-campagne startte met tv-spotjes in 2006, maar kwam echt op gang in 2008 dankzij een reeks advertenties die genadeloos en met groot effect inspeelden op de problemen met Windows Vista. Een van de meest directe was de Calming Teas-spot (zie foto). Pc, gespeeld door John Hodgman, pronkte daarin met zijn “Vista-stress-loswekende badzout en kalmerende thee, zoals Chrashytime Chamomile en Raspberry Restart…”

2009: Windows 7 is de anti-Vista

Onder het alziend oog van nieuwe Windows-baas Steven Sinofsky werd Windows 7 perfect op schema uitgebracht. De hardwarebouwers waren dit keer goed voorbereid, en er waren weinig onderliggende veranderingen aan de architectuur die voor problemen konden zorgen. Windows 7 was niet perfect, maar het was een grote verbetering tegenover Vista. In feite maakte Windows 7, als een ‘evolutionaire’ release, eindelijk de beloftes van Vista waar. En dat was voldoende om er een van Microsofts grootste successen ooit van te maken.

2010: Windows 7 wordt een gevestigde waarde

Volgens cijfers van NetMarketShare was Windows 7 het gebruikersaantal van Vista al na negen maanden voorbij. Windows 7 had ook het geluk om uit te komen op het moment dat de economie weer begon aan te trekken na een recessie. Waardoor veel bedrijven die pc-upgrades uitgesteld hadden nu opnieuw begonnen te kopen. Alles zag er rooskleurig uit voor de pc-markt. En toen introduceerde Apple de iPad, wat het startschot gaf voor een langdurig gevecht voor de mobiele markt.

2011: Microsoft verwedt alles op één paard: Windows 8

In september 2011 liet Microsoft voor het eerst officieel Windows 8 zien aan de wereld, met de lancering van een ontwikkelaarspreview die meer dan 500.000 keer gedownload werd in de eerste 24 uur. Het was de eerste publieke intrede van de nieuwe Metro-interface. Ik vond toen dat Windows 8 vol goede ideeën zat, maar dat de overgang tussen het nieuwe Start-scherm en de klassieke Windows Desktop en de nieuwe Metro-style apps niet zo vlotjes verliep. Dat laatste zou de meest gehoorde klacht over het nieuwe besturingssysteem worden.

Steve Ballmer had Windows 8 eerder omschreven als een grote gok. In 2011, met de nog steeds sterke verkoopcijfers van Windows 7, was er aanleiding tot optimisme.

2012: De lancering van Windows 8

Met Steven Sinofsky aan het roer doorliep Windows 8 netjes zijn verschillende mijlpalen. Microsoft bracht een consumentenpreview en een releasepreview uit, gevolgd door verschillende codereleases die uiteindelijk uitmondden in een lancering in de herfst in New York.

Kort na dat lanceringsevenement verdween Sinofsky plots van het toneel. Dat zou de eerste van vele tegenslagen blijken voor het nieuwe OS in zijn eerste levensjaar. Gebruikers vonden de nieuwe interface nodeloos verwarrend, vooral op conventionele hardware met muis en toetsenbord. 

2013: De grote Windows 8.1-update brengt de Startknop terug

Een van de impliciete beloftes van Windows 8 was dat Microsoft vanaf nu een hoger tempo in updates zou aanhouden, in plaats van een release per drie jaar. Het bedrijf maakte die belofte bijna ogenblikkelijk waar met de release van Windows 8.1, dat exact een jaar na het originele Windows 8 op het toneel verscheen. Dit was ook niet zomaar een servicepack: 8.1 bevatte belangrijke nieuwe features, waaronder de terugkeer van de Startknop.

Windows 8.1 was een belangrijke update die meer voorstelde dan alleen maar een reactie op de soms harde kritiek van gebruikers op het origineel. Tegelijkertijd merkte je namelijk ook dat er steeds meer aanraakgevoelige hardware op de markt kwam, ontworpen voor Windows 8. Maar toch, het blijft veelzeggend dat de best verkochte softwareproducten voor Microsofts nieuwe OS ‘Startmenuvervangers’ waren.

2014: Een tweede belangrijke update voor Windows 8

Als je dacht dat Windows 8.1 er snel bij was, dan bewijst de tweede update dat het nog sneller kan. Deze nieuwste update, die nog meer features toevoegt om ongelukkige desktopgebruikers tegemoet te komen, werd grofweg zes maanden na Windows 8.1 uitgebracht.

En op de Build 2014-conferentie beloofde Microsoft dat het het Startmenu in ere zou herstellen en dat het de ‘moderne’ apps (de nieuwe term voor Metro) zou toelaten in een venster te draaien. Je kan het niet echt een achteruitgang noemen, omdat de touch-first interface nog steeds de kern vormt van de jongste Windows. Maar het is duidelijk dat de problemen met Windows 8 niet zomaar even opgelost kunnen worden.

En zoals de vijandige reacties op Windows 8 duidelijk maken is het Windowsmonopolie op de pc-markt, dat aan het begin van deze eeuw nog zo groot was dat de regering van de Verenigde Staten er een zaak van maakte, aan zijn einde gekomen.