Een grote Chinese importbeurs vol symboolpolitiek

Dertigduizend miljard dollar aan goederen en tienduizend miljard dollar aan diensten. Zoveel gaat China de komende vijftien jaar importeren. Dat heeft de Chinese president Xi Jinping maandag beloofd bij de opening van een grote importbeurs in Shanghai. Ter vergelijking: in 2017 bedroeg de Chinese import nog ruim tweeduizend miljard dollar.

Xi wil met deze cijfers onderstrepen dat China niet langer de exporteur van de wereld wil zijn, maar dat het land inmiddels een enorm potentieel aan welvarende consumenten van buitenlandse goederen en diensten in de aanbieding heeft.

Toch maken de beloften van Xi weinig indruk. Want, zo zeggen veel westerse regeringen, China moet niet in eerste instantie toezeggingen doen over meer import, China moet de markttoegang voor buitenlandse bedrijven verbeteren.

Traag en onwillig

Dan gaat het om volledige opheffing van de verplichting met een Chinese partner in zee te gaan als je in China wilt produceren. Het gaat ook om het wegnemen van beperkingen op overname van Chinese bedrijven door westerse bedrijven, om betere bescherming van het intellectueel eigendomsrecht, om gelijkheid in behandeling tussen private en overheidsbedrijven. En het gaat om maatregelen die voorkomen dat westerse technologie ongemerkt of verplicht in de handen van Chinese partners belandt.

Op dat gebied is China te traag en onwillig, vinden zowel de Verenigde Staten als de meeste Europese landen en Japan. Daar zou China iets aan moeten doen. Dat is belangrijker dan dat het land nu symbolisch een enorme beurs optuigt om de import te bevorderen.

Europese ambassadeurs zijn blij met de nieuwe beurs, maar China gaat nog niet ver genoeg, schreven ze in een open brief

Eigen netwerk

Op de beurs staan volgens Chinese cijfers zo’n 3.600 bedrijven, die 172 landen, regio’s en internationale organisaties vertegenwoordigen. Toch lijkt de beurs een achterhaald idee. Het is moeilijk voor te stellen dat bedrijven als Philips, FrieslandCampina en Heineken voor hun verkoop afhankelijk zijn van een beursstand en klanten die dan toevallig langskomen. Deze bedrijven zijn al jaren of zelfs decennia actief in China. Ze hebben ruimschoots hun eigen netwerk ontwikkeld.

Dat ze er toch staan, lijkt dan ook vooral politiek gemotiveerd. Als je naar de beurs komt en meedoet aan het grote, lang tevoren door Xi aangekondigde propaganda-spektakel van Xi, dan haal je al snel een wit voetje bij de Chinese overheid.

Wie meedoet aan Xi’s propagandaspektakel, haalt al snel een wit voetje

Chinese bedrijven en lokale overheden worden onder druk gezet om bepaalde quota te vullen door aankoop van buitenlandse producten of diensten, zo meldde de Financial Times. Op officiële websites wordt gerept van het aankopen van goederen op de beurs als een „politieke taak.”

De importbeurs is dan ook meer dan een beurs alleen: het is ook een informele top voor wereldleiders. In die zin lijkt de beurs niet erg geslaagd. Amerikaanse overheidsvertegenwoordigers negeren de beurs zo goed als volledig en ook de meeste Europese landen sturen geen zware overheidsdelegaties. Wel zijn de presidenten van Zwitserland en Tsjechië aanwezig, en ook de Hongaarse premier Victor Orbán is van de partij. Verder zijn er vooral hoge vertegenwoordigers uit ontwikkelingslanden, waaronder Imran Khan, premier van China’s trouwe vriend Pakistan.

De komende tien jaar zal China de VS voorbijstreven in termen van binnenlands product. De ‘veroostering’ van de wereldeconomie is in volle gang. Lees ook: Xi wil de wereld zien buigen

Zelfvoorzienend

Veel westerse landen geloven niet in Xi’s vaak herhaalde retoriek dat China een voorvechter is voor een geglobaliseerde, multipolaire wereld. Zij kunnen dit niet alleen moeilijk rijmen met de problemen die hun bedrijven op de Chinese markt ervaren. Ook het plan Made in China 2025 voedt de achterdocht tegen China.

Dat plan, waarover in China de laatste tijd overigens veel minder luid wordt gesproken, is gericht op een leidende positie voor China op het gebied van hightech, een positie die China wil bereiken door zelf de meest moderne technologie te ontwerpen en te produceren. President Xi benadrukte in een recente speech nog eens expliciet het belang van zelfvoorziening op technologisch gebied.

China wordt deels ook tot meer zelfvoorziening gedwongen nu de VS het land steeds meer uitsluiten van het verwerven van hoogwaardige technologie op de Amerikaanse markt. Ook Europa vertoont op dat gebied groeiende aarzeling.

Handelsoorlog

Hét grote, zorgvuldig gemeden thema tijdens de opening van de beurs was de Amerikaanse president Donald Trump en de dreigende vervolgstappen in de handelsoorlog die de VS met China zijn begonnen. Xi verwees er niet naar.

Onlangs was er hoop dat China en de VS in de handelsoorlog toch een akkoord zouden kunnen sluiten: het Amerikaanse persbureau Bloomberg meldde vorige week dat Trump opdracht zou hebben gegeven een eerste opzet voor zo’n akkoord te schrijven. Meteen daarna gingen de beurskoersen flink omhoog. Die waren eerder juist gedaald uit angst voor verdere escalatie van de handelsoorlog.

Afgelopen vrijdag sprak Larry Kudlow, economisch topadviseur van Trump, het bericht tegen. Zondag meldde hij toch weer dat de president onder omstandigheden wel degelijk bereid zou zijn een handelsakkoord met China te sluiten. Hoe groot de bereidheid van Trump werkelijk is, zal pas blijken na de tussentijdse verkiezingen in de VS.