Faktoring – na czym polega i ile kosztuje? Praktyczny poradnik dla przedsiębiorców

Faktur z założenia nie opłaca się natychmiast. Przedsiębiorcy dają swoim kontrahentom 14, 30, 60, a czasami nawet 90 dni na uregulowanie należności wynikającej ze zrealizowanej usługi czy sprzedanych towarów. W tym czasie jednak firma cały czas musi prężnie funkcjonować i realizować kolejne zamówienia. Nie zawsze jednak jest tak, że przedsiębiorcy są w stanie utrzymać płynność finansową, kiedy oczekują na zaspokojenie swoich wierzytelności. Rozwiązaniem tego problemu jest usługa faktoringu. To usługa polegająca na “sprzedawaniu” firmowych należności wynikających z wystawionych faktur i pozwalająca na natychmiastowe otrzymanie zapłaty za nie. Przedsiębiorcy zainteresowaniu faktoringiem zdecydowanie powinni posiadać o nim wiedzę. Z tego względu przygotowałam poradnik zawierający najważniejsze informacje o tym zagadnieniu. Zapraszam do lektury!

Wybierz najlepsze konto firmowe!

Czym jest faktoring?

Polskie ustawodawstwo nie definiuje usługi faktoringu. Jej charakterystykę można natomiast znaleźć w Konwencji o faktoringu międzynarodowym podpisanej w Ottawie 28 maja 1988 roku.

Należy wyraźnie zaznaczyć, że Polska nie ratyfikowała Konwencji o faktoringu, ale regulacje, które się w niej znajdują stosuje się w obrocie powszechnym. W Polsce umowę faktoringu traktuje się w charakterze umowy nienazwanej, którą strony mogą zawrzeć w związku z obowiązującą swobodą umów.

Usługa faktoringu – zasady

Faktoring można nazwać usługą wykupu faktur. Faktorant sprzedaje faktorowi fakturę sprzedażową z odroczonym terminem płatności. W zamian faktor wypłaca na rzecz faktoranta określoną kwotę. Co do zasady sprzedawane faktury nie mogą być przeterminowane. Wypłacana przez faktora kwota najczęściej nie jest tą widniejącą na fakturze – pomniejsza się ją o koszt prowizji. Ten jest uzależniony od kwoty wierzytelności, okresu wymagalności zapłaty oraz poziomu zaawansowania stosunków biznesowych stron.

Umowa faktoringu jest umową nienazwaną, a więc nieuregulowaną przez żadne przepisy. Oznacza to, że może ona zostać zawarta w dowolnej formie i posiadać dowolną treść. Warto zawrzeć w niej dokładny zakres praw i obowiązków stron.

Uczestnicy umowy faktoringu

Umowa faktoringu zawierana jest pomiędzy faktorem oraz faktorantem. Faktorem jest zazwyczaj przedsiębiorstwo zajmujące się profesjonalnym obrotem wierzytelności lub bank. Faktorantem jest przedsiębiorca, który wystawił dla swoich kontrahentów faktury, za które chciałby otrzymać natychmiastową zapłatę. W instytucji faktoringu mamy do czynienia również z osobą dłużnika, który kupił usługę lub produkt od faktoranta.

Faktoring krok po kroku

Działanie faktoringu można opisać w sześciu krokach:

1. krok – zawarcie umowy kupna-sprzedaży pomiędzy przedsiębiorcą i jego kontrahentem;

2. krok – wystawienie faktury, na mocy której kontrahent staje się dłużnikiem przedsiębiorcy;

3. krok – zawarcie umowy faktoringu pomiędzy faktorem i faktorantem;

4. krok – wypłacenie przez faktora określonej w umowie kwoty na rzecz faktoranta (najczęściej zaliczki na poczet kwoty pozostałej do wyegzekwowania);

5. krok – poinformowanie dłużnika o konieczności zapłaty należności na rzecz faktora;

6. krok – spłacenie należności przez dłużnika i przekazanie pozostałej do wypłacenia kwoty dla faktoranta.

Przedmiot faktoringu

Przedmiotem faktoringu są wierzytelności wynikające z faktur sprzedażowych lub zakupowych. Wierzytelności te muszą być:

1. istniejące;

2. bezsporne;

3. wolne od zastawów;

4. wolne od zajęć;

5. wolne od protestów;

6. nieobciążone na rzecz osób trzecich.

Rodzaje faktoringu

Podstawowa klasyfikacja rozróżnia trzy rodzaje faktoringu:

1. faktoring właściwy (z regresem);

2. faktoring niewłaściwy (bez regresu);

3. faktoring mieszany.

Różnią się one pomiędzy sobą zasadami ponoszenia ryzyka.

Wyróżnić można również faktoring klasyczny oraz odwrócony. 

Faktoring właściwy (bez regresu, pełny)

Przy faktoringu właściwym niejednokrotnie można się spotkać również z nazewnictwem “faktoringu pełnego” lub “faktoringu z regresem”. W tym rodzaju faktoringu faktor przejmuje na siebie pełne ryzyko związane z przenoszoną wierzytelnością. W praktyce oznacza to,  że jeśli kontrahent zdecyduje się nie zapłacić należności wynikającej z faktury, to przedsiębiorca nie będzie odpowiadał za ten dług. Strata będzie leżeć po stronie faktora. 

Faktor pozbawiony jest tutaj prawa do regresu, a więc nie może domagać się do faktoranta zwrotu wypłaconej zaliczki. Faktor ponosi tutaj spore ryzyko, dlatego ten rodzaj faktoringu jest drogi. Przy tym rodzaju faktoringu wymaga się najczęściej dodatkowego zabezpieczenia w postaci ubezpieczenia należności.

Faktoring niewłaściwy (z regresem, niepełny)

Faktoring niewłaściwy nazywany jest również “faktoringiem z regresem” lub “faktoringiem niepełnym”. W tym przypadku odpowiedzialność za niewypłacalność dłużnika leży po stronie przedsiębiorcy. W praktyce oznacza to, że jeśli faktorowi nie uda się wyegzekwować zapłaty należności wynikającej z faktury od kontrahenta faktoranta, to faktorant, a więc przedsiębiorca będzie zobowiązany zwrócić faktorowi uzyskane od niego tytułem wykupu długu środki wraz z kosztami, jakie faktor poniósł przy obsłudze tej transakcji.

Stosowanie faktoringu niewłaściwego polecane jest w przypadku sprawdzonych, pewnych i godnych zaufania kontrahentów. Przedsiębiorcy najczęściej się na niego decydują, ponieważ jest znacznie tańszy od faktoringu właściwego.

Rozróżnia się dwa rodzaje faktoringu niepełnego:

1. faktoring z regresem jawny;

2. faktoring z regresem niejawny (cichy).

Przy faktoringu jawnym płatnik faktoringowy wyraża zgodę na cesję wierzytelności, które wynikają z wystawionych dla niego faktur. Płatnik spłaca zobowiązanie bezpośrednio na konto faktora.

Przy faktoringu cichym płatnik faktoringowy nie jest informowany o tym, że przedsiębiorca, u którego zakupił towary lub usługi korzysta z usługi faktoringu. Spłaca swoje zobowiązanie na konto przedsiębiorcy, a ten rozlicza się z faktorem.

Faktoring mieszany

Faktoring mieszany posiada łączy cechy faktoringu niewłaściwego oraz właściwego. W tym przypadku ryzyko ewentualnej niewypłacalności dłużnika spoczywa na obydwu stronach umowy. Konkretny zakres tej odpowiedzialności jest szczegółowo określony w zapisach umowy.

Faktoring klasyczny

W tym przypadku przedmiotem faktoringu mogą być wyłącznie wierzytelności przed terminem płatności, a więc niewymagalne.

Faktoring odwrócony

W faktoringu odwróconym faktor decyduje się na zakup faktur zarówno przeterminowanych, jak również niewymagalnych. To usługa skierowana do podmiotów dokonujących zakupów, nie do sprzedawców lub usługodawców (jak ma to miejsce w przypadku faktoringu klasycznego).

Faktor płaci za dokonane przez faktoranta zakupy. Ten drugi jest zobowiązany spłacić zaciągnięte zobowiązanie powiększone o wartość odsetek w określonym w umowie terminie. 

Kiedy warto rozważyć usługę faktoringu?

Aby skorzystać z faktoringu najczęściej nie jest potrzebna nienaganna zdolność kredytowa. Nie trzeba również ustanawiać żadnych zabezpieczeń majątkowych. Z tego względu tę opcję powinni rozważyć wszyscy przedsiębiorcy chcący uzyskać dodatkowe środki na prowadzenie bieżącej działalności gospodarczej.

Faktoring to również dobre rozwiązanie dla firm chcących oferować swoim klientom możliwość skorzystania z kredytu kupieckiego, a więc wyrażają zgodę na dokonanie zapłaty za dostarczone towary lub wykonane usługi po terminie dostawy, co czyni je bardziej konkurencyjnymi na rynku.

Z faktoringu często korzystają też przedsiębiorcy, którzy mają problemy z wyegzekwowaniem od swoich kontrahentów terminowego regulowania należności.

Ile trzeba zapłacić za faktoring?

Koszty faktoringu są uzależnione od wielu czynników. Wśród tych najistotniejszych znajdują się:

1. liczba płatników faktoringowych;

2. wysokość limitów finansowania;

3. ilość faktur;

4. terminy płatności faktur;

5. wiarygodność faktoranta i jego kontrahentów;

6. jakość zabezpieczeń transakcji – jeśli faktorant zdecyduje się na ustanowienie zabezpieczeń w postaci ruchomości lub nieruchomości, to koszty faktoringu będą niższe;

7. wysokość wypłacanej zaliczki – im jest ona wyższa, tym wyższe są koszty.

Opłata za korzystanie z faktoringu może przyjąć postać opłaty abonamentowej lub prowizyjnej. Na jej wysokość będą się składać przede wszystkim:

1. odsetki faktoringowe;

2. prowizja przygotowawcza;

3. opłaty za limit faktoringowy;

4. opłaty administracyjne.

Faktoring – wady i zalety

Faktoring to usługa stosunkowo łatwo dostępna. Dedykowana jest praktycznie do każdego przedsiębiorcy, niezależnie od jego wielkości, stażu działania i branży. Dodatkowo nie obciąża zdolności kredytowej, więc nie utrudnia uzyskania pożyczek lub kredytów.

Faktoring działa na zasadach zbliżonych do limitu odnawialnego – faktorant otrzymuje pewien limit środków, do wysokości którego może finansować wierzytelności wynikające z wystawionych faktur. Każda zapłacona faktura odblokowuje część limitu, który może zostać powtórnie wykorzystany.

Faktor przelewa pieniądze na konto faktoranta nawet w ciągu kilku minut od momentu wystawienia faktury. Najczęściej gwarancja wypłaty dawana jest na 24 godziny od przesłania faktury.

Niestety faktoring nie jest wolny od wad. Podstawową z nich jest fakt, że usługa jest odpłatną. Istnieją rodzaje faktoringu, gdzie wymagane jest zabezpieczenie (faktoring odwrotny i faktoring cichy). Faktoring jawny wymaga natomiast poinformowania kontrahenta o korzystaniu z tego rodzaju finansowania i uzyskania jego zgody na cesję wierzytelności.

Dlaczego warto rozważyć skorzystanie z faktoringu?

Faktoring jest elastycznym rozwiązaniem, które pozwala na poprawienie płynności finansowej. Faktor z jednej strony udziela finansowania faktorantowi, ale z drugiej stoi na straży terminowego zrealizowania płatności za wystawioną fakturę. Reaguje nawet na kilkudniowe opóźnienie. Jeśli jego działania nie przynoszą zamierzonych efektów, to sprawa bardzo szybko trafia do windykacji.

Nie bez znaczenia jest kwestia psychologiczna. Płatnicy poinformowani o dokonaniu cesji ich wierzytelności na faktora zazwyczaj dokładają wszelkich starań, aby uregulować ją w terminie. Dodatkowo faktor każdego płatnika włączanego do umowy faktoringu weryfikuje pod kątem jego rzetelności płatniczej. Jakiekolwiek wątpliwości w tym zakresie będą wiązały z odrzuceniem spod usług faktoringu faktur wystawianych dla nierzetelnego kontrahenta, co dla przedsiębiorcy będzie jednoznacznym sygnałem, że kontynuowanie z nim współpracy jest bardzo ryzykowne.

Faktoring – podsumowanie najważniejszych informacji