‘Als Reinbert de Leeuw zei dat iets goed was, namen de mensen dat aan’

Hoe wordt het afscheid vrijdag vormgegeven?

‘Het is een herdenkingsdienst, maar niet zoals een kerkdienst. De kist zal in de Grote Zaal van het Muziekgebouw staan, dat zal wel een apart gezicht zijn. Het programma is nog niet bekendgemaakt, maar er zijn zoveel mensen met wie Reinbert de Leeuw heeft samengewerkt die zouden kunnen spelen.’

Wie komen er op de herdenkingsdienst af?

‘Ik denk dat er heel veel mensen komen. Reinbert was enorm invloedrijk, een soort ‘kunstpaus’. En bij heel veel mensen was hij een geliefd figuur. Daarnaast had hij wel een hele sterke mening, alles moest zoals hij het in zijn hoofd had; daardoor zijn er ook mensen geweest die het juist niet met hem konden vinden.

‘De laatste jaren van zijn leven heeft hij zich echt alleen maar met musiceren bezighouden. Bij De Wereld Draait Door leerde een nieuw publiek hem kennen als een beminnelijk iemand die leefde voor de muziek en niets anders.’

Voor degenen die hem niet hebben leren kennen: wat heeft Reinbert de Leeuw betekend voor de muziekwereld?

‘Op jonge leeftijd vervulde hij al bestuursfuncties. Hij is bijna zijn hele actieve carrière aan de bestuurskant bezig geweest. Hij had ook korte lijntjes met politici, bijvoorbeeld met Hans van Mierlo. Daar zat hij mee in de herenclub zat. 

‘Maar bovenal was hij een ontzettend groot pleitbezorger voor nieuwe muziek, en muziek uit de 20ste eeuw en de late 19de eeuw. Dan moet je denken aan Franz Liszt en Erik Satie, daar spande hij zich heel erg voor in. In 1975 brak hij door bij het grote publiek met zijn piano-opnames. Hij bracht lp’s uit met muziek van Satie, statische muziek die hij heel langzaam speelde.

‘Zijn betekenis was vierledig: pleitbezorger, pianist, dirigent en bestuurder.’

Vervulde hij vooral een van die rollen in hart en nieren, of maakt het hem juist bijzonder dat hij alles met zoveel bevlogenheid deed?

‘Ik denk dat je die zaken niet los van elkaar kunt zien. Hij wist op verschillende manieren mensen te enthousiasmeren voor een repertoire dat vaak voor moeilijk en ontoegankelijk gehouden wordt, atonale muziek. Als Reinbert zei dat het goed was, dan geloofde je het meteen, zo overtuigend was hij. Mensen namen het aan, daarmee wist hij zalen te vullen. Hij zette de componisten waarvoor hij zich inspande op zulke voetstukken dat het goden werden.’

In veel necrologieën worden zijn markante en uitgesproken interpretatiekeuzes benoemd, zoals bij de Matthäus Passion. Wat wordt daarmee bedoeld?

‘De Matthäus Passion was zijn laatste grote publiekssucces. Het was verrassend dat iemand die zich steeds over 20ste eeuwse muziek buigt, ineens Bach gaat doen. Dat was altijd het terrein van barokspecialisten. Reinbert had een hele romantische benadering. Zijn benadering vond ik wat minder intellectualistisch, juist heel persoonlijk – ik denk dat dat veel mensen aansprak.’

En wat betekende Reinbert de Leeuw voor jou persoonlijk?

‘In mijn vak heb ik het voorrecht om mijn helden te volgen en interviewen. Mensen zeggen wel: je moet nooit je helden interviewen, dan kunnen ze van hun voetstuk vallen. Dat gebeurt soms, maar daar leer je ook wel mee leven. De eerste keer dat ik Reinbert belde, was voor een reactie op het overlijden van componist en dirigent Pierre Boulez. Dat was zo bizar. Ik stelde het maar uit, want ik dacht: ik krijg straks Reinbert de Leeuw aan de lijn, van wie ik zoveel cd’s heb.

‘Toen ik hem uiteindelijk aan de lijn had, was hij heel aardig. Hij hield een heel college, ik kwam er niet tussen. Ik had maar tweehonderd woorden voor mijn stukje, dat uiteindelijk ook nog door de eindredactie werd gehalveerd. We hebben 1,5 uur aan de lijn gehangen, de deadline heb ik net gehaald. Normaal schiet je dan in de stress, en wil je ophangen of doe je alsof je telefoon uitvalt. Maar ik vond het mooi dat hij daar tijd voor maakte. Hij genoot ook wel van die rol, om de mooie muziek waar hij zo van overtuigd was over te dragen.’